Alba (szata liturgiczna)

Alba

Alba (łac. vestis alba – biała szata) to długa, biała szata liturgiczna, noszona przez wszystkich duchownych i osoby usługujące w czasie liturgii obrządku łacińskiego, jak również przez duchownych wielu kościołów protestanckich. W liturgii Kościołów wschodnich odpowiednikiem alby jest sticharion.

Historia

W okresie wczesnochrześcijańskim alba była zakładana przez katechumenów podczas chrztu, symbolizując czystość. W VI wieku stała się integralnym elementem ubioru liturgicznego duchownych chrześcijańskich, a później zaczęła być używana także jako część szat pontyfikalnych królewskich i cesarskich.

Alba charakteryzuje się długimi, szerokimi rękawami, sięga do kostek i jest zapinana pod szyją, wywodząc się z starożytnej tuniki. Pierwotnie szyta była z lnu, obecnie wykonuje się ją także z innych materiałów.

Od około X wieku alba była zdobiona haftami oraz parurami (ozdobnymi pasami materiału) na dolnej części i mankietach, a od XVI wieku stosowano szeroką koronkę. W XX wieku, po reformach Soboru Watykańskiego II, przywrócono białe, niezdobione alby.

Albę można przepasywać cingulum (sznurem symbolizującym wstrzemięźliwość) w kolorze białym lub dostosowanym do liturgii. Cingulum nie jest konieczne, gdy krój alby przylega ściśle do ciała. Jeżeli alba nie zakrywa stroju pod szyją, należy założyć pod nią humeral – lnianą chustę z długimi sznurami do obwiązywania się.

Kościoły katolickie

Kapłan i diakon zakładają albę zawsze, gdy noszą stułę oraz ornat lub dalmatykę, albo tylko stułę. Gdy tego nie czynią, mogą założyć krótszą szatę o tej samej symbolice, jaką jest komża. Kapłani i alumni seminariów noszą sutannę pod komżą, a ministranci powinni używać sutanel.

Albę mogą nosić również wszyscy posługujący, począwszy od ministrantów, a kończąc na lektorach i akolitach.

Wspólnoty protestanckie

Alba jest również używana przez duchownych niektórych wspólnot protestanckich. W Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Polsce jednym z trzech zatwierdzonych ubiorów liturgicznych jest biała alba sięgająca do kostek, do której nosi się kolorową stułę. W Polsce alba jest używana m.in. w Kościele Ewangelicko-Metodystycznym, gdzie podobnie jak w luteranizmie, towarzyszy jej kolorowa stuła. Natomiast Kościół Ewangelicko-Reformowany w Polsce nie stosuje alby, ograniczając się do czarnej togi z białymi befkami.

W Kościołach ewangelicznych alby, tak jak inne stroje liturgiczne (z wyjątkiem czarnej togi, używanej zwykle do chrztu), nie są powszechnie stosowane. Pastorzy zarówno podczas nabożeństwa Słowa Bożego, jak i przy sprawowaniu Wieczerzy Pańskiej są ubrani w garnitur z krawatem.

Zobacz też

komża
toga

Przypisy

Bibliografia

Elmar Nübold, Eugeniusz Stencel: Przy ołtarzu Pana: wprowadzenie do służby ministranta. Pelplin: Wydawnictwo Diecezjalne, 1993. ISBN 83-85087-22-2. Brak numerów stron w książce.

Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-12365-9. Brak numerów stron w książce.