Alaungsithu

Alaungsithu (Sithu I)

Alaungsithu, znany również jako Sithu I (birm. အလောင်းစည်သူ /ʔəláʊɴ sìθù/ oraz Cansu I), urodził się 13 grudnia 1089 roku, a zmarł w 1167 roku. Był królem z dynastii Pagan w Birmie (Mjanmie), rządzącym od około 1112 roku aż do swojej śmierci.

Okres panowania Sithu przyniósł pomyślność królestwu Pagan, które stało się kluczowym elementem sieci handlu lądowego i morskiego. Król ten zainicjował ambitny program budowlany na szeroką skalę, który obejmował zakładanie kolonii w strategicznych miejscach, budowanie fortec i strażnic dla zabezpieczenia granic, a także tworzenie sal święceń i pagód dla wsparcia religii. Ponadto, prowadził prace mające na celu poprawę warunków życia rolników, takie jak kopanie zbiorników wodnych i budowa tam. W celu zmodernizowania administracji oraz handlu wprowadził standardowy system wag i miar w całym kraju. Był również patronem procesu przekształcania kultury mońskiej w unikalny styl birmański.

Sithu zapisał się w pamięci jako wędrujący król, który spędzał dużo czasu na podróżach po swoim królestwie, wznosząc monumentalne budowle i wspierając buddyzm Therawady poprzez liczne akty pobożności.

Wczesne lata życia

Sithu przyszedł na świat 13 grudnia 1089 roku jako Zeyathura Sithu (birm. ဇေယျ သူရ စည်သူ; pali Jayyasura Cansu), syn Sawyuna (syna króla Sawlu) i Shwe Einthi (córki króla Kyanzitthy). Kroniki nie są zgodne co do dat dotyczących jego życia i panowania, co ilustruje poniższa tabela z datami podawanymi przez cztery główne kroniki.

Gdy na świat przyszedł Sithu, król Kyansittha, przekonany, że nie ma syna, odczuł ogromną radość, nakładając niemowlęciu królewską koronę i prezentując je ludowi, ogłaszając: „Zobaczcie swojego króla! Odtąd będę jedynie jego regentem”. Później okazało się, że Kyanzittha miał syna, Yazakumara, urodzonego przez żonę podczas jego wygnania w latach 70. XI wieku, który jednak nie rościł żadnych pretensji do tronu.

Wstąpienie na tron

Po śmierci swojego dziadka około 1112/1113 roku Sithu objął tron bez żadnej opozycji. Ceremonia koronacji odbyła się pod przewodnictwem starzejącego się najwyższego mnicha Paganu, Shin Arahana, który wcześniej koronował dwóch poprzednich królów i był doradcą trzech monarchów. Po objęciu władzy, Sithu przyjął królewski tytuł Sri Tribhuwanaditya Pavarapandita Sudhammaraja Mahadhipati Narapatisithu.

Panowanie

Administracja

Początkowy okres panowania Sithu był czasem tłumienia buntów, szczególnie w regionie Taninthayi oraz północnej części Arakanu. Odkryta w Mergui inskrypcja w języku pali dowodzi, że Taninthayi płaciło daninę królom Paganu. Na północy Arakanu uzurpator (Kahton, książę Thetów) wypędził prawowitego następcę tronu, który uciekł do Paganu, gdzie zmarł. Pierwsza próba odzyskania tronu dla prawowitego następcy (Letya Min Nana) zakończyła się niepowodzeniem, ale drugi atak w 1118 roku zakończył się sukcesem. Wdzięczny Letya Min Nan zlecił naprawę świątyni Buddhagaya na cześć swojego suwerena Sithu.

Sithu odbywał długie i rozległe podróże po swoim królestwie, wznosząc liczne budowle dla zdobycia religijnej zasługi. Te pielgrzymki stały się głównym tematem kronik opisujących jego panowanie. Rzekomo dotarł morzem aż do Malajów na południu oraz do Bengalu na zachodzie. Podobnie jak jego pradziadek Anawrahta, odwiedzał królestwo Nanzhao. Jego długie nieobecności w stolicy wiązały się z wieloma zawirowaniami.

Wydawane na jego dworze zarządzenia, w tym jego osobiste, przetrwały w formie zbioru Alaungsithu Hpyatton.

Gospodarka

Panowanie Sithu przyczyniło się do rozwoju, ponieważ Pagan stał się kluczowym elementem sieci handlu lądowego i morskiego. Król zainicjował rozbudowany program budowlany, który obejmował tworzenie kolonii, wznoszenie fortec i strażnic dla ochrony granic, budowę sal święceń i pagód, a także inwestycje w infrastrukturę dla rolników. Aby usprawnić administrację i handel, wprowadził standardowy system wag i miar, co doprowadziło do monetarnej transformacji gospodarki Paganu, której pełny wpływ odczuto dopiero w późniejszych latach XII wieku.

Kultura

Wzrost dobrobytu królestwa stał się podstawą dla boomu budowlanego, który rozpoczął się już za panowania dziadka Sithu. Zauważalne było przejście od stylu mońskiego w architekturze do stylu birmańskiego. Wśród świątyń wznoszonych w czasie jego rządów znajdują się zarówno ostatnie przykłady architektury Monów w Paganie, jak i pierwsze próby budowy świątyń w stylu birmańskim, z najsłynniejszą świątynią Thatbyinnyu. Poświęcona w 1144 roku, znajduje się około 460 metrów od świątyni Ananda i jest najwyższą budowlą w Pagan, z iglicą wznoszącą się na ponad 61 metrów. Obok swojego pałacu kazał również wznieść świątynię Shwegugyi.

Konflikt z Min Shin Sawem

Najstarszy syn Sithu, Min Shin Saw, przez większość jego panowania cieszył się tytułem następcy tronu. Jednak w 1060 roku król ukarał go wygnaniem z powodu złego traktowania poddanych. Po zesłaniu Min Shin Sawa do małego miasteczka położonego około 145 km na północ od Paganu, Sithu wyznaczył na swojego następcę drugiego syna – Narathu.

Śmierć

W 1167 roku Sithu zachorował. Narathu, nie mogąc się doczekać objęcia tronu, przeniósł króla z pałacu do pobliskiej świątyni Shwegugyi. Kiedy Sithu odzyskał przytomność i dowiedział się o swojej deprawacji, wpadł w furię. Wówczas Narathu udusił go za pomocą pościeli.

Dzięki swoim licznym aktom pobożności, po śmierci Sithu został zapamiętany w historii Mjanmy jako Alaungsithu (dosł. Sithu Budda Maitreja). Pobożny król buddyjski został także włączony do panteonu birmańskich animistycznych bóstw – natów – pod imieniem Min Sithu. (Wszystkie, z wyjątkiem jednego, naty w oficjalnym panteonie są duchami osób zamordowanych.)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

George Cœdès: The making of South East Asia. University of California Press, 1966. (ang.).

D.G.E. Hall: Burma. Wyd. III. Hutchinson University Library, 1960. ISBN 978-1-4067-3503-1. (ang.).

G.E. Harvey: History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. Londyn: Frank Cass & Co. Ltd, 1925. (ang.).

Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.).

U Kala: Maha Yazawin. Wyd. 2006, dodruk 4. T. I–III. Rangun: Ya-Pyei Publishing, 2006. (birm.).

Kyaw Thet: History of Burma. Rangun: Yangon University Press, 1962. (birm.).

Victor B. Lieberman: Strange Parallels: Southeast Asia in Global Context, c. 800–1830, t. I, Integration on the Mainland. Cambridge University Press, 2003. ISBN 978-0-521-80496-7. (ang.).

Pe Maung Tin, G.H. Luce: The Glass Palace Chronicle of the Kings of Burma. Rangoon University Press, 1960. (ang.).

Royal Historians of Burma: Zatadawbon Yazawin. Historical Research Directorate of the Union of Burma, 1960. (ang.).

Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. I–III. Rangun: Ministry of Information, Myanmar, 1832. (birm.).

Nicholas Tarling: The Cambridge History of Southeast Asia: Early Times to c. 1500. 1999. ISBN 978-0-521-66369-4. (ang.).

Sein Ko Taw, C.O. Blagden. Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. „The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland”, 1911. Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. (ang.).

Robert S. Wicks: Money, markets, and trade in early Southeast Asia: the development of indigenous monetary systems to AD 1400. SEAP Publications, 1992. ISBN 978-0-87727-710-1. (ang.).

Than Tun: Studies in Burmese History. T. I. Rangun: Maha Dagon, 1964. (birm.).