Alaskacephale to rodzaj wymarłego dinozaura, należącego do marginocefalów z rodziny pachycefalozaurów.
Ten dinozaur zamieszkiwał północne stoki Alaski, a jako lokalizację typową określono North Slope Borrough. Żył w późnej kredzie, w okresie późnego kampanu. Jego skamieniałości (holotyp, który obejmuje niekompletną lewą kość łuskową) odkryto w skałach formacji Prince Creek, wchodzącej w skład grupy Colville. O znalezisku poinformował w 2005 roku Roland Gangloff wraz z współpracownikami, zaznaczając w tytule swojego artykułu, że jest to pierwszy pachycefalozauryn z arktycznej Alaski. Opis wskazywał, że zwierzę to miało cechy, które nie były wcześniej znane wśród innych pachycefalozaurów.
Ze względu na ubogość holotypu, cechy diagnostyczne rodzaju i gatunku muszą dotyczyć wyłącznie kości łuskowej. Kość ta posiadała dwa rzędy guzków kostnych, które zbiegają się ku płaszczyźnie pośrodkowej i rozprzestrzeniają się w przeciwnych kierunkach. Podstawy tych guzków były wyraźnie wielokątne, a ich wierzchołki były znacznie wystające.
Nazwa rodzajowa odnosi się do miejsca, w którym znaleziono szczątki typowego okazu, czyli Alaski. Drugi człon nazwy, cephale, został użyty przez Sullivana jako przyrostek typowy dla nazw pachycefalozaurów. Pochodzi on od greckiego słowa cephalo, oznaczającego głowę. W obrębie tego rodzaju wyróżnia się jeden gatunek, Alaskacephale gangloffi, który upamiętnia Rolanda Gangloffa, pierwszego badacza holotypu. Sullivan podkreśla również jego wkład w poszerzenie wiedzy o dinozaurach w arktycznej części Ameryki Północnej.
Rodzaj ten należy do rodziny pachycefalozaurów. Już odkrywca pierwszego znaleziska sugerował, aby zaliczyć go do niższego taksonu w obrębie tej rodziny, jednak twórca rodzaju zrezygnował z tego pomysłu. W nowszych badaniach rodzaj ten klasyfikowany jest do Pachycephalosaurini. Co więcej, Evans i inni w 2015 roku zdefiniowali plemię Pachycephalosaurini jako klad obejmujący wszystkich potomków ostatniego wspólnego przodka pachycefalozaura i Alaskacephale.
Historia
Szczątki nieznanego wcześniej dinozaura odkryto na północnych stokach gór Alaski, w rejonie North Slope Borrough, który później stał się lokalizacją typową. O znalezisku opisał w 2005 roku Roland Gangloff z współpracownikami, w tytule swojej pracy wskazując, że jest to pierwszy pachycefalozauryn z arktycznej Alaski. Holotyp oznaczono jako UAMAK-493-V-001. Badacz jednak nie przedstawił formalnego opisu nowego taksonu, który ukazał się rok później w przeglądzie pachycefalozaurów autorstwa RM Sullivana.
Budowa
Alaskacephale wyróżnia się od swoich krewnych podwójnym rzędem guzków na kości łuskowej. Guzki te, o wyraźnie wielokątnym kształcie podstawy i wyraźnie wystających szczytach, zbiegają się ku linii płaszczyzny pośrodkowej. Cechy te zostały uznane przez Sullivana za diagnostyczne dla nowego rodzaju Pachycephalosauria. Kość kwadratowa wydaje się być połączona z kością łuskową szwem. Gangloff i współpracownicy porównywali ją do homologu u pachycefalozaura. Sullivan jednak zwraca uwagę na różnice w porównaniu do innych Pachycephalosauridae, gdzie kość kwadratowa ma trójkątny przód i leży w kierunku tylnym do kości łuskowej. Zauważa również, że jej przedni koniec otaczały dwa wyrostki kości łuskowej: przednio-brzuszny i tylno-brzuszny. Nie zaobserwowano tam palcowatych wcięć, charakterystycznych dla Pachycephalosauridae, a całość wydaje się być zbyt przesunięta do przodu. Sullivan sugeruje, że nie jest to prawidłowe połączenie kości, dlatego neguje pogląd o szwie zarówno u pachycefalozaura, jak i Alaskacephale. Badacz postrzega tę cechę raczej jako pozostałość po złamaniu bocznej części kości kwadratowej poniżej połączenia z kością łuskową. Ostrzega jednocześnie przed uznawaniem takiej cechy za diagnostyczną.
Systematyka
Nazwa rodzajowa nawiązuje do miejsca, w którym znaleziono szczątki typowego okazu, czyli Alaski. Drugi człon nazwy, cephale, został wykorzystany przez Sullivana jako przyrostek, który często pojawia się w nazwach pachycefalozaurów. Można go zaobserwować w nazwach takich jak Amtocephale, Goyocephale, homalocefal czy Tylocephale. Pochodzi on od greckiego słowa cephalo, oznaczającego głowę. W obrębie tego rodzaju wyróżnia się jeden gatunek, Alaskacephale gangloffi, który upamiętnia Rolanda Gangloffa, pierwszego badacza holotypowego znaleziska. Sullivan zwraca również uwagę na jego wkład w poszerzenie wiedzy o dinozaurach w arktycznej części Ameryki Północnej.
Zwierzę to zalicza się do pachycefalozaurów, grupy dinozaurów zdefiniowanej przez Maryańską i Osmólską w 1974 roku, które zaproponowały dla nich definicję identyczną jak dla rodziny Pachycephalisauridae. Współcześnie taka definicja uznawana jest za redundantną. Niemniej jednak, kolejne odkrycia bardziej bazalnych dinozaurów grubogłowych pozwoliły na zachowanie obu nazw. W końcu same Maryańska i Osmósla, wspólnie z Perlem, opisały gojocefala, który należy do Pachycephalosauria, ale nie do Pachycephalosauridae. Późniejsi autorzy umieszczali go jednak wśród Pachycephalosauridae, podkreślając konieczność rewizji systematyki. Taki pogląd podtrzymuje także RM Sullivan, autor przeglądu Pachycephalosauridae z 2006 roku, w którym opisuje nowy rodzaj Alaskacephale, klasyfikując go do rodziny pachycefalozaurów.
W przeciwieństwie do pierwszego opisu znaleziska, Sullivan nie zakwalifikował Alaskacephale do żadnego mniejszego taksonu w obrębie Pachycephalosauridae, mimo że sam trzy lata wcześniej taki takson stworzył. W 2003 roku, przy okazji rewizji stegocerasa, zaproponował utworzenie taksonu Pachycephalosaurini, łączącego pachycefalozaura i stygimolocha. Takson ten należy do podrodziny Pachycephalosaurinae, w której umieszczano Alaskacephale, według Gangloffa i innych. Jeszcze dalej posunęli się Evans i inni (2015), proponując inną definicję Pachycephalosaurini. W ich ujęciu, plemię to obejmować ma wszystkich potomków ostatniego wspólnego przodka pachycefalozaura i Alaskacephale.
Autorzy opisu Texacephale uwzględnili Alaskacephale na opracowanym przez siebie kladogramie:
Rozmieszczenie geograficzne i paleoekologia
Ten dinozaur zamieszkiwał północne stoki Alaski, a jako lokalizację typową wskazano North Slope Borrough. Żył w późnej kredzie, w okresie późnego kampanu (wczesny edmonton). Jego skamieniałości odnaleziono w skałach formacji Prince Creek, wchodzącej w skład grupy Colville.
Do znalezisk formacji Prince Creek zalicza się również:
- ceratops pachyrinozaur nieokreślonego gatunku
- ornitopody: edmontosaurus oraz przedstawiciel dawnych hipsylofodontów, być może parksozaur P. warreni
- nieptasie teropody: dromeozaury Dromaeosaurus albertensis i Saurornitholestes langstoni, troodon Troodon formosus, Nanuqsaurus hoglundi (wcześniej identyfikowany jako albertozaur), członek ornitomimów (inna praca kwestionuje tak dokładne przypisanie znalezisk do gatunków, sugerując przedstawicieli wyższych taksonów).
Przypisy
Loading ...