Alaşehir (gr. Φιλαδέλφεια, łac. Philadelphia), historycznie znana jako Filadelfia, to starożytne miasto usytuowane w regionie i prowincji Lidia, u podnóża góry Tmolos.
Filadelfia antyczna
Miasto zostało założone w 189 roku p.n.e. przez Eumenesa II, króla Pergamonu. Nazwa miasta wywodzi się od imienia jego brata oraz następcy – Attalosa II, którego lojalność wobec Eumenesa przyczyniła się do nadania mu przydomka Filadelfos (Philadelphos), co w języku greckim oznacza „Ten, który kocha swojego brata”.
W 133 roku p.n.e. zmarł ostatni przedstawiciel pergameńskiej dynastii Attalidów, Attalos III, który nie miał potomków. Przed swoją śmiercią zapisał swoje królestwo Rzymianom, którzy połączyli je z Jonią, tworząc nową prowincję o nazwie Azja, znanej również jako Frygia.
Po podziale cesarstwa rzymskiego, miasto znalazło się w granicach jego wschodniej części, która w późniejszych czasach była określana jako Cesarstwo Bizantyjskie.
Filadelfia średniowieczna
Aż do drugiej połowy XI wieku, Filadelfia była nieprzerwanie w rękach bizantyjskich, zamieszkiwana niemal wyłącznie przez Greków. Miasto pełniło również rolę siedziby biskupstwa, które obecnie jest biskupstwem tytularnym Kościoła katolickiego. Z Filadelfii pochodzi cesarski ród Angelosów.
W latach siedemdziesiątych XI wieku, miasto, podobnie jak większość azjatyckich prowincji cesarstwa, zostało tymczasowo zajęte przez Seldżuków, jednak odzyskano je w 1097 roku dzięki sukcesom I krucjaty.
W pierwszych latach panowania cesarza Izaaka II Angelosa, w mieście miało miejsce powstanie pod przewodnictwem Teodora Mankafasa, które udało się szybko stłumić.
Po zajęciu Konstantynopola w 1204 roku przez uczestników IV krucjaty, Filadelfia stała się częścią Cesarstwa Nicejskiego.
W XIV wieku, miasto wielokrotnie padało ofiarą oblężeń ze strony Turków. W 1304 roku uratował je Roger de Flor na czele Kompanii Katalońskiej. Filadelfia była ponownie oblegana w latach 1307 i 1324. Pod koniec XIV wieku stała się ostatnim bastionem bizantyńskim w zachodniej Anatolii.
Miasto ostatecznie upadło w 1391 roku, kiedy zostało zajęte przez sułtana Bajazyda I. W oblężeniu brał udział syn cesarza Jana V Paleologa, Manuel II Paleolog, który przebywał w obozie tureckim jako zakładnik.
Filadelfia/Alaşehir w państwie osmańskim
W trakcie całego okresu istnienia imperium osmańskiego, w mieście mieszkała znacząca społeczność grecka. W czasie wojny grecko-tureckiej, w latach 20. XX wieku, miasto na krótko znalazło się pod kontrolą Greków, którzy zajęli je podczas letniej ofensywy w 1920 roku. Filadelfia została jednak ponownie zajęta przez Turków w wyniku tzw. „wielkiej ofensywy” w 1922 roku.
W wyniku przegranej wojny, grecka ludność miasta została w 1923 roku zmuszona do opuszczenia Filadelfii w ramach wymiany ludności między Grecją a Turcją. Mieszkańcy założyli Nową Filadelfię w okolicach Aten.
Alaşehir obecnie
Obecnie miasto nosi nazwę Alaşehir i znajduje się w tureckiej prowincji Manisa.
W 2000 roku miasto miało populację wynoszącą 39 590 osób.
Urodzeni
Przypisy
Bibliografia
Waldemar Ceran [w:] Encyklopedia Kultury Bizantyńskiej, Warszawa 2002, s. 173-174. ISBN 83-235-0011-8
Maciej Salamon [w:] Encyklopedia Kultury Bizantyńskiej, Warszawa 2002, s. 234-235.