Alasdair Gray (ur. 28 grudnia 1934 w Glasgow, zm. 29 grudnia 2019 w tym samym mieście) był szkockim powieściopisarzem, którego twórczość łączy w sobie elementy science-fiction, fantastyki oraz realizmu. Często osobiście ilustrował swoje książki, co nadawało im unikalny styl dzięki oryginalnej oprawie graficznej.
Urodził się w rodzinie robotniczej. Podczas II wojny światowej został ewakuowany z matką i siostrą na farmę w Perthshire, a później do miasteczka Stonehouse w hrabstwie Lanark. Wspomnienia z dzieciństwa znalazły swoje odzwierciedlenie w jego debiutanckiej powieści – Lanark. Po wojnie rodzina wróciła do Glasgow. W 1952 roku, po śmierci matki, Gray rozpoczął naukę w Glasgow School of Art, a dwa lata później zaczął pracować nad powieścią Lanark, która została opublikowana dopiero w 1981. W trakcie studiów artystycznych Gray stworzył swoje pierwsze malowidło ścienne pt. Horrors of War, wykonane dla Towarzystwa Przyjaźni Szkocko-Radzieckiej, które funkcjonuje w Glasgow do dziś. Po ukończeniu szkoły plastycznej przez wiele lat zarabiał na życie jako nauczyciel, malując pejzaże oraz malowidła ścienne. Tworzył również słuchowiska radiowe oraz scenariusze do filmów dokumentalnych, a równocześnie rozwijał własną twórczość literacką. Po wydaniu Lanark mógł w pełni poświęcić się pisaniu, projektowaniu oraz ilustrowaniu książek, przeważnie swoich własnych dzieł.
Twórczość Graya, silnie związana z tradycjami szkockimi, charakteryzuje się ostrym humorem, precyzją oraz momentami ponurym realizmem, ponieważ według autora realizm powinien być odczuwalny, a prawda nie może być idealizowana. Jego powieści często nie kończą się szczęśliwie, jednak autor potrafi ukazać atmosferę oczyszczenia i spokoju. Gray porusza tematy społeczne i polityczne, a szczególnie dobrze radzi sobie w tworzeniu wyrazistych postaci kobiet. Jego książka Biedne istoty (1992) zdobyła prestiżowe nagrody literackie, takie jak Whitbread Prize oraz Guardian Fiction Prize.
Główne dzieła
Powieści:
- Lanark (1981)
- 1982, Janine (1984). Obszerne fragmenty polskiego przekładu powieści w tłumaczeniu Zbigniewa Białasa: Literatura na Świecie nr 9 (194) 1987, PL ISSN 0324-8305
- The Fall of Kelvin Walker (1985)
- McGrotty and Ludmilla (1990)
- Biedne istoty (Poor things, 1992)
- A History Maker (1994)
- Old Men in Love (2007)
Opowiadania:
- Unlikely Stories, Mostly (1983)
- Ten Tales Tall & True (1993)
- The Ends of Our Tethers (2003)
Poezje:
- Old Negatives (1989)
- Sixteen Occasional Poems (2000)
Przypisy
Bibliografia:
Robin Elam Musumeci, Alasdair Gray [w:] 501 wielkich pisarzy pod red. Juliana Patricka, wyd. MWK, Warszawa, 2009, ISBN 978-83-61065-33-3, str. 540, tłum. Hanna Pawlikowska-Gannon, Julita Degórska, Małgorzata Koenig
Loading ...