Alan Kulwicki
Alan Dennis Kulwicki (ur. 14 grudnia 1954 w Greenfield, Wisconsin, zm. 1 kwietnia 1993 w Blountville) był amerykańskim kierowcą wyścigowym o polskich korzeniach, który zdobył tytuł mistrza serii NASCAR w 1992 roku. Znany był również pod przydomkami „Special K” oraz „Polish Prince” (polski książę).
Karierę wyścigową rozpoczął od startów na krótkich torach w Wisconsin, a następnie przeszedł do regionalnych wyścigów samochodów typu Stock car. Do serii NASCAR trafił bez wsparcia sponsorów i z ograniczonym budżetem. Debiut w Winston Cup miał miejsce w 1985 roku, a pierwsze zwycięstwo odniósł na torze Phoenix International Raceway, gdzie wykonał tzw. „Polish Victory Lap”, przejeżdżając pokazowe okrążenie w przeciwnym kierunku. W 1992 roku zdobył tytuł mistrza Winston Cup, głównej serii NASCAR. Zginął tragicznie w wypadku samolotowym w 1993 roku. Ścigał się dla zespołu AK Racing.
Życie prywatne
Alan Kulwicki urodził się w Greenfield, miasteczku w stanie Wisconsin, położonym blisko Milwaukee, które miało silne powiązania z Polakami. Jego dziadkowie pochodzili z terenów zaboru pruskiego. Polskie korzenie miała również jego babcia, Anna Kulwicki, z którą Alan mieszkał z ojcem po śmierci matki, Margaret. W wieku 13 lat Alan stracił babcię, a rok później jego jedyny brat, Kenneth, zmarł na hemofilię. Kulwicki uczęszczał do Pius XI High School, katolickiej szkoły w Milwaukee, a w 1977 roku uzyskał tytuł „Bachelor of Science” w dziedzinie inżynierii mechanicznej na Uniwersytecie Wisconsin-Milwaukee.
Kariera
1967–1984
Alan Kulwicki rozpoczął swoją karierę wyścigową w wieku 13 lat, a swoje pierwsze doświadczenia zbierał w kartingu. Jego ojciec zajmował się budowaniem silników dla zespołu Norma Nelsona i Rogera McCluskeya, którzy startowali w wyścigach USAC (United States Automobile Club).
W 1973 roku zajął pierwsze miejsce w klasyfikacji debiutantów na torze Hales Corners Speedway, a w następnym roku miał okazję startować w samochodach late models. W tym samym roku wygrał wyścig na Speedway Leo w Oshkosh. W 1977 roku zakończył starty na torach dirt oval i przeszedł na tory asfaltowe, gdzie współpracował z inżynierem Gregiem Kriegerem, co znacznie poprawiło osiągi jego samochodu. Dzięki tej współpracy Kulwicki wygrał mistrzostwa na torze Slinger Super Speedway. W 1978 roku zdobył także mistrzostwo na Wisconsin International Raceway, kończąc sezon na trzecim miejscu wśród debiutantów. Kolejne dwa lata przyniosły mu dwa zwycięstwa w mistrzostwach na torze Wisconsin. W 1979 roku dołączył do serii USAC Stock Car oraz American Speed Association, gdzie startował także w 1980 roku jako amator. Tam poznał Rusty’ego Wallace’a, przyszłego mistrza NASCAR. W 1982 i 1985 roku kończył mistrzostwa na trzecim miejscu, zdobywając w sumie 5 zwycięstw oraz 12 pole position.
W 1984 roku rozpoczął starty w serii Busch Grand National Series, obecnie znanej jako Xfinity Series. W swoim debiucie na torze Milwaukee Mile zajął drugie miejsce. Kolejne wyścigi ukończył na siódmej i piątej pozycji. Sezon zakończył z 377 punktami, zajmując 50. miejsce w klasyfikacji generalnej, mimo że wystartował jedynie w 4 z 29 wyścigów. W następnym roku wystartował w zaledwie dwóch wyścigach, w tym w Daytonie, gdzie zajął szesnaste miejsce. W 1984 roku Bill Terry zaproponował Kulwickiemu kilka startów w Winston Cup.
1985
W 1985 roku Kulwicki przeprowadził się do Charlotte, gdzie Terry umożliwił mu 5 startów w jego zespole Fordem z numerem 32. Debiut miał miejsce na torze Richmond International Speedway, gdzie ukończył wyścig na 19. miejscu. Kolejne wyścigi ukończył na 21., 13., 27. i 22. pozycji. Zgromadził 509 punktów, co dało mu 40. miejsce w klasyfikacji generalnej.
1986
Sezon 1986 był jego pierwszym w Winston Cup. Po wycofaniu się Billa Terry’ego Kulwicki założył własny zespół, AK Racing, w którym był kierowcą, właścicielem i szefem mechaników. Wziął udział w 23 z 29 wyścigów, kończąc sezon na 20. miejscu, z czterema wyścigami w pierwszej dziesiątce.
1987
W 1987 roku Kulwicki pozyskał nowego sponsora, firmę Zerex. Na torze Richmond wywalczył pierwsze pole startowe, kończąc wyścig na szóstym miejscu. Udało mu się zdobyć kolejne pole startowe na North Wilkesboro Speedway, gdzie zajął czwarte miejsce. Sezon zakończył na 15. pozycji w klasyfikacji generalnej, zdobywając 3238 punktów.
1988
W 1988 roku Kulwicki zatrudnił Paula Andrewsa jako szefa zespołu. Sezon rozpoczął od 32. miejsca w Daytonie 500, a następnie zajął 3. miejsce na Rockingham, 2. na Darlington i 3. na Charlotte. Wywalczył pole startowe na Dover, Pocono i Bristol, zdobywając dwa pole position i jedno zwycięstwo w sezonie. Zakończył go na 14. miejscu, zdobywając 3176 punktów.
1989
Sezon rozpoczął się od siódmego miejsca Kulwickiego na Daytonie, a w kolejnym wyścigu zajął drugą pozycję. Na torze Atlanta zdobył pole position, a w Richmond i North Wilkesboro zajął drugie miejsca. Sezon zakończył na czternastej pozycji, zdobywając 3236 punktów.
1990
W 1990 roku Kulwicki odrzucił ofertę Juniora Johnsona, a jego pierwsze większe osiągnięcie przyszło w piętnastym wyścigu sezonu, kiedy zajął drugie miejsce na Daytonie. Zakończył sezon z jednym pole position i jednym zwycięstwem, zdobywając 3599 punktów i zajmując siódme miejsce w klasyfikacji generalnej.
1991
W 1991 roku firma Zerex wycofała się z sponsorowania Kulwickiego. Junior Johnson ponownie zaproponował mu posadę, jednak Kulwicki odmówił, licząc na umowę z Maxwell House. Sezon rozpoczął bez sponsorów i płacąc z własnych pieniędzy. Po kilku wyścigach, w tym Daytonie, gdzie zajął ósme miejsce, pozyskał nowego sponsora, Hooters. Sezon zakończył na 13. miejscu, zdobywając 3354 punkty.
1992
W 1992 roku Kulwicki rozpoczął sezon od czwartego miejsca w Daytonie 500, a następnie wygrał wyścig Food City 500 na torze Bristol, zdobywając pole position. Sezon zakończył z 4078 punktami, zdobywając mistrzostwo z dziesięcioma punktami przewagi nad Billem Elliottem. Alan Kulwicki stał się pierwszym mistrzem z północy USA i ostatnim, który zdobył tytuł w swoim własnym zespole.
1993
W 1993 roku Kulwicki zajął 26. miejsce w Daytona 500, a na torze Rockingham był czwarty. Niestety, zginął w wypadku samolotowym przed wyścigiem Food City 500. Po pięciu wyścigach zajmował dziewiąte miejsce, a na koniec sezonu był czterdziesty pierwszy.
W trakcie swojej kariery odniósł pięć zwycięstw, startując w 207 wyścigach, z czego 38 ukończył w pierwszej piątce, a 75 w pierwszej dziesiątce. W 1992 roku zdobył mistrzostwo.
Wypadek samolotu
1 kwietnia 1993 roku Alan Kulwicki wracał z krótkiego lotu z Knoxville na lotnisko w Blountville, gdzie jego samolot rozbił się podczas podchodzenia do lądowania. W katastrofie zginęło czterech ludzi, w tym Kulwicki. Narodowa Rada Bezpieczeństwa Transportu uznała za przyczynę katastrofy błąd pilota związany z nieużyciem systemu oczyszczającego silniki z lodu.
Alan Kulwicki został pochowany na cmentarzu St. Adalbert w Milwaukee. Na jego pogrzebie obecny był prezydent NASCAR, Bill France, oraz wielu innych kierowców. Po jego śmierci samochodem Kulwickiego ścigali się Jimmy Hensley oraz Tommy Kendall. Kulwicki miał wystartować w International Race of Champions, gdzie jego miejsce zajmował Dale Earnhardt.
Uhonorowanie
3 kwietnia 1993 roku Michael Waltrip wykonał Polish Victory Lap na torze Bristol, aby uczcić Kulwickiego, a dzień później Rusty Wallace powtórzył ten gest. Polish Victory Lap stało się symbolem hołdu dla Kulwickiego, a wiele zwycięstw w NASCAR w 1993 roku było uświetnionych tym gestem. Alan Kulwicki został uhonorowany miejscem w Charlotte Motor Speedway Court of Legends oraz w Wisconsin Athletic Hall of Fame.
W 1996 roku w Milwaukee County stworzono park poświęcony pamięci Alana Kulwickiego, w którym znajduje się również muzeum. W 1998 roku został uznany za jednego z 50 najlepszych kierowców NASCAR. Kulwicki został uhonorowany także w National Polish-American Sports Hall of Fame oraz w International Motorsports Hall of Fame.
W 2005 roku powstał film fabularny „Dare to Dream: The Alan Kulwicki Story”, a w 2014 roku ogłoszono utworzenie Kulwicki Driver Development Program, mającego na celu wsparcie lokalnych kierowców. 2 lutego 2019 roku Kulwicki trafił do Galerii Sław NASCAR.
Starty w NASCAR Winston Cup
Źródło.
Uwagi
== Przypisy ==
== Linki zewnętrzne ==
GreggG. Leary GreggG., SPEEDtv.com Reviewed: „Dare to Dream: The Alan Kulwicki Story” [online], SPEEDtv.com, 23 września 2006 [dostęp 2023-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-22].
Driver – Alan Kulwicki [online], Racing-reference.info [dostęp 2023-01-29] (ang.).
