Alameda Gardens, Ogród Botaniczny Gibraltaru
Alameda (w języku polskim: Park Alameda) to kompleks parkowo-ogrodowy o powierzchni około 8 hektarów, zlokalizowany w Gibraltarze. Został założony w 1816 roku i przekształcony w 1991 roku w ogród botaniczny.
Historia
Ogrody Alameda zostały utworzone na początku XIX wieku z inicjatywy George’a Dona, gubernatora porucznika Gibraltaru. W 1815 roku podjął decyzję o stworzeniu miejsca publicznej rekreacji, którego brakowało w garnizonie, przeznaczonego dla cywilnych mieszkańców Gibraltaru. Wybrano teren na południe od centrum miasta, znany jako Grand Parade, który wcześniej służył do organizacji zgromadzeń publicznych i defilad. Część tego obszaru była wykorzystywana do pozyskiwania materiałów budowlanych, inna pełniła rolę cmentarza, a w czasie oblężeń Gibraltaru uprawiano tam warzywa.
Środki na utworzenie parku pochodziły z dobrowolnych składek mieszkańców Gibraltaru oraz stacjonującego wojska, a także z organizowanych loterii oraz zbiórek przeprowadzonych przez Amateur Theatre. 14 kwietnia 1816 roku ogrody Alameda zostały oficjalnie otwarte.
W tym samym roku na terenie ogrodów ustawiono drewniane popiersie generała George’a Augustusa Eliotta, który zasłynął z obrony Gibraltaru podczas jego wielkiego oblężenia. Popiersie wykonano z bukszprytu hiszpańskiego okrętu San Juan, zdobytego w czasie bitwy pod Trafalgarem. Wokół pomnika ustawiono trzy 10-calowe haubice z 1783 roku oraz jedną 8-calową z 1778 roku. W 1858 roku popiersie zostało zastąpione nowym, wykonanym z brązu.
W 1819 roku wzniesiono pomnik Arthura Wellesleya, księcia Wellington, którego wizerunek umieszczono na szczycie marmurowej kolumny przywiezionej z rzymskich ruin w obecnej Libii. W pobliżu pomnika znajdują się dwa 13-calowe moździerze oraz brązowa 12-funtowa armata z 1758 roku. Dwie kolejne 10-calowe działa odprzodowe ustawiono przy wschodnim wejściu do ogrodów. Wszystkie te obiekty są wpisane do gibraltarskiego rejestru zabytków.
W połowie XIX wieku głównym ogrodnikiem Alameda Gardens był pochodzący z Genui (lub Bergamo) projektant ogrodów, Giuseppe Codali. W 1842 roku stworzył niewielki ogród w stylu włoskim – The Dell, który zawiera staw, dwie fontanny z początku XX wieku oraz wodospad. W najwyższym punkcie ogrodu znajduje się łuk wykonany z fiszbinu wieloryba, a nad stawem przerzucono mostek, na końcu którego umieszczono pamiątkowe popiersie Codaliego.
W maju 1912 roku otwarto pawilon muzyczny; promenada przy nim została nazwana Kingsway. Estrada została jednak zburzona po II wojnie światowej. Od lat 70. XX wieku ogrody zaczęły popadać w ruinę. W 1991 roku kompleks został przejęty przez spółkę Wildlife Gibraltar Ltd, która przekształciła Alameda Gardens w ogród botaniczny, pełniący funkcje rekreacyjne, badawcze oraz edukacyjne. Zasadzono wiele nowych gatunków roślin, w 1992 roku odrestaurowano The Dell, a w 1994 roku w południowej części ogrodów utworzono niewielki park ochrony dzikiej przyrody Alameda Wildlife Conservation Park (AWCP). W 1996 roku, w 180. rocznicę otwarcia ogrodów, oddano do użytku teatr na wolnym powietrzu, otaczający staw z ozdobnymi karpiami nishiki-goi oraz kolekcją tropikalnych lilii.
Charakterystyka
Nazwa ogrodów pochodzi od hiszpańskiego słowa álamo, które oznacza topolę białą. Drzewa tego gatunku niegdyś rosły licznie wzdłuż Grand Parade. Układ Alameda Gardens obejmuje wiele ścieżek, które przecinają się i łączą, oraz terasowe rabaty. Ścieżki, kamienne murki i mury oporowe wykonane są z lokalnego wapienia, często o bladoróżowym zabarwieniu, spowodowanym domieszką czerwonego piasku.
Flora
Na początku w Alameda Gardens rosły głównie sosna pinia (Pinus pinea), oliwka europejska (Olea europaea), dracena smocza (Dracaena draco) oraz wiązowiec południowy (Celtis australis); najstarsze okazy tych gatunków mają ponad 200 lat. Jedno ze smoczych drzew może mieć nawet ponad 300 lat. W późniejszych latach sprowadzano rośliny z dawnych brytyjskich kolonii, takich jak Australia i Południowa Afryka.
Z Australii pochodzą m.in. Melaleuca decussata, Grevillea robusta (jeden okaz w Alameda Gardens), Cestrum nocturnum, Hardenbergia comptoniana oraz palmy Howea forsteriana i Ptychosperma elegans, które rosną przy The Dell. Z Południowej Afryki sprowadzono m.in. Tecoma capensis, ołownik uszkowaty (Plumbago capensis), aloes drzewiasty (Aloe arborescens), amarylis nadobny (Amaryllis belladonna), agapant afrykański (Agapanthus africanus) oraz różne gatunki pelargonii: Pelargonium quercifolium, P. tomentosum i P. fragrantissimum. Z Ameryki pochodzą waszyngtonia nitkowata (Washingtonia filifera), heliotrop peruwiański (Heliotropium arborescens), cebulica peruwiańska (Scilla peruviana), przedstawiciele rodziny kaktusowatych: Echinocactus grusonii, Opuntia sp., Cleistocactus sp. i Hylocereus undatus oraz różne gatunki z rodzaju Bougainvillea i Montanoa. Z Chin pochodzą glicynia chińska (Wisteria sinensis) i budleja Davida (Buddleja davidii).
W Alameda Gardens rosną także wiciokrzew pomorski (Lonicera periclymenum), daktylowiec kanaryjski (Phoenix canariensis), oleander pospolity (Nerium oleander), chryzantema krzewiasta (Argyranthemum frutescens) oraz gatunki z rodzaju ketmia (Hibiscus), m.in. ketmia róża chińska (H. rosa-sinensis) i ketmia bagienna (H. moscheutos). Alameda Gardens posiada także bogatą kolekcję gatunków śródziemnomorskich, do której należą m.in. wilżyna odmienna (Ononis natrix), Coronilla valentina oraz Narcissus papyraceus oraz endemity gibraltarskie – ubiorek gibraltarski (Iberis gibraltarica) i bardzo rzadka lepnica (Silene tomentosa).
Fauna
Na terenie Alameda Gardens żyje wiele gatunków zwierząt. Ze względu na położenie Gibraltaru na jednym z najważniejszych szlaków migracyjnych, występują tu ptaki takie jak: dudek (Upupa epops), pleszka (Phoenicurus phoenicurus) czy dzierzba rudogłowa (Lanius senator). W ogrodach gniazdują m.in.: pokrzewka aksamitna (Curruca melanocephala), kapturka (Sylvia atricapilla), rudzik (Erithacus rubecula), dzwoniec (Chloris chloris) oraz kulczyk (Serinus serinus). Zimą pojawiają się takie gatunki jak: pełzacz ogrodowy (Certhia brachydactyla), pliszka siwa (Motacilla alba), orzełek włochaty (Hieraaetus pennatus), pierwiosnek (Phylloscopus collybita) i kopciuszek (Phoenicurus ochruros).
W ogrodach można spotkać nietoperze, takie jak karlik malutki (Pipistrellus pipistrellus), podkasaniec zwyczajny (Miniopterus schreibersii) i molosek europejski (Tadarida teniotis). Gady reprezentowane są przez: tarentola murowa (Tarentola mauritanica), Hemorrhois hippocrepis, murówka hiszpańska (Podarcis hispanicus) oraz różne gatunki żółwi słodkowodnych żyjących w stawach. Alameda Gardens zamieszkuje wiele motyli dziennych, m.in. monarcha (Danaus plexippus), piękniś sułtanek (Charaxes jasius), rusałka admirał (Vanessa atalanta) oraz rusałka osetnik (V. cardui). W ogrodach można również spotkać endemicznego pająka z infrarzędu ptaszników – Macrothele calpeiana.
Loading ...