Alaksandr Pruszynski
Alaksandr Pruszynski (biał. Аляксандр Прушынскі, pseudonimy: „Aleś Harun”, „І. Жывіц”, „А. Сумны”, „А. Новадворскі”, „Сальвэсь”; ur. 11 marca 1887 w folwarku Nowy Dwór pod Mińskiem − zm. 28 lipca 1920 w Krakowie) był białoruskim poetą, pisarzem, publicystą oraz działaczem narodowym.
Życie
Ukończył miejską szkołę parafialną w 1897 roku, a w 1902 roku zakończył naukę w szkole kupieckiej w Mińsku. Pracował jako stolarz w różnych warsztatach, a później w fabryce mebli, gdzie nawiązał kontakty z białoruskimi działaczami socjalistycznymi dążącymi do niepodległości. W 1904 roku dołączył do Białoruskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów.
4 marca 1907 roku został aresztowany przez carskie władze w nielegalnej drukarni w Mińsku za działalność rewolucyjną i osadzony w więzieniu najpierw w Mińsku, a potem w Wilnie. W tym okresie rozpoczął pisanie wierszy. Zadebiutował utworem „Маці-Беларусі”, który został opublikowany w piśmie „Nasza Niwa”. W lipcu 1908 roku został skazany na ciężkie roboty na Syberii, jednak w listopadzie wyrok ten zamieniono na zsyłkę do regionu irkuckiego. Spędził tam 6 lat, pracując jako stolarz i cieśla. W 1914 roku zajmował się spławianiem drewna na rzece Lenie, a od 1915 roku pracował w kopalniach złota w rejonie Bodajbo, skąd wysyłał swoje wiersze do „Наша Ніва”.
Po rewolucji lutowej, we wrześniu 1917 roku, wrócił do Mińska w ciężkim stanie zdrowia. Opublikował zbiór wierszy „Матчын Дар”, napisanych podczas zsyłki. Pisał artykuły pod różnymi pseudonimami do różnych gazet i czasopism. Jego prace były publikowane w pismach takich jak „Наша Ніва”, „Беларус” oraz „Вольная Беларусь”. Tematyka jego twórczości koncentrowała się na ruchu narodowym Białorusinów, walce o niezależność i szczęście, a także odwoływała się do symbolizmu oraz narodowej tradycji, w tym doświadczeń z czasów zsyłki na Syberię.
Alaksandr Pruszynski brał udział w obradach I Zjazdu Wszechbiałoruskiego w grudniu 1917 roku. Został przewodniczącym komitetu politycznego Najwyższej Rady Białoruskiej, który był odpowiedzialny za przygotowanie programu kongresu. Wiosną 1918 roku współzakładał Białoruską Partię Socjaldemokratyczną i redagował gazetę „Беларускі шлях”. Po zajęciu Białorusi przez wojsko polskie przyjął postawę pro-polską. 19 września 1919 roku spotkał się z Józefem Piłsudskim podczas jego wizyty w Mińsku i wszedł w skład Białoruskiej Komisji Wojskowej.
W 1920 roku, cierpiąc na gruźlicę, wyjechał do Krakowa, gdzie napisał książkę dla dzieci „Жывыя казкі для дзіцячага тэатру”, zawierającą trzy baśnie: „Хлопчык у лесе”, „Шчасьлівы чырвонец” oraz „Дзіўны лапаць, або Ня ўсё тое порах, што ў пораху ляжыць”. Zmarł 28 lipca tego samego roku. Pośmiertnie, jeszcze w 1920 roku, w Wilnie opublikowano jego poemat „Мае каляды”. Jego wiersze były publikowane tylko raz, w 1929 roku na sowieckiej Białorusi, a potem jego twórczość była zakazana aż do końca lat osiemdziesiątych. Grób Pruszynskiego został odnaleziony w 1988 roku przez polskiego historyka białoruskiego Olega Łatyszonka.
Loading ...