Alaksandr Niczyparawicz Aksionau (biał. Аляксандр Нічыпаравіч Аксёнаў; ros. Александр Никифорович Аксёнов, Aleksandr Nikiforowicz Aksionow; ur. 9 października 1924 w Kuntorówce, zm. 8 września 2009) był radzieckim politykiem narodowości białoruskiej, który pełnił funkcję premiera Białoruskiej SRR w latach 1978–1983, a także ministra spraw wewnętrznych w latach 1960–1965, oraz ambasadora ZSRR w Polsce od 1983 do 1985 roku. Był również długoletnim parlamentarzystą Białoruskiej SRR oraz ZSRR.
Życiorys
Urodził się 9 października 1924 roku we wsi Kuntorówka, w powiecie homelskim guberni homelskiej Rosyjskiej FSRR, ZSRR. W 1941 roku ukończył Homelską Szkołę Pedagogiczną. Brał udział w walkach na froncie wschodnim podczas II wojny światowej, gdzie dowodził oddziałem 49 Gwardyjskiej Dywizji Strzeleckiej, walcząc na Froncie Stalingradzkim, gdzie odniósł poważne rany.
W 1944 roku został skierowany przez Komsomoł do pracy w obwodzie orenburskim Rosyjskiej FSRR oraz w obwodach baranowickim i grodzieńskim Białoruskiej SRR. Pełnił rolę zastępcy kierownika oddziału ds. pracy z młodzieżą szkolną i pionierami w Baranowickim Obwodowym Komitecie Leninowskiego Komunistycznego Związku Młodzieży Białorusi (LKZMB). W 1945 roku wstąpił do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) (WKP(b)). Od 1953 roku piastował różne funkcje w LKZMB, w tym był I sekretarzem Komitetu Centralnego LKZMB od września 1954 roku. W 1957 roku ukończył Wyższą Szkołę Partyjną przy Komitecie Centralnym KPZR.
W latach 1957–1959 był sekretarzem ogólnoradzieckiego Komsomołu. Od sierpnia 1959 roku pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego Białoruskiej SRR (KGB) przy Radzie Ministrów Białoruskiej SRR. W latach 1960–1965 był ministrem spraw wewnętrznych Białoruskiej SRR, a od 1965 roku pracował jako I sekretarz Witebskiego Komitetu Obwodowego Komunistycznej Partii Białorusi (KPB). Od grudnia 1978 do 1983 roku był przewodniczącym Rady Ministrów Białoruskiej SRR. Po tym czasie, w latach 1983–1985, pełnił funkcję Nadzwyczajnego i Pełnomocnego Ambasadora ZSRR w Polsce. W latach 1985–1989 był przewodniczącym Państwowego Komitetu ZSRR ds. Telewizji i Radia.
W ciągu swojej kariery wielokrotnie sprawował funkcje parlamentarne. Był deputowanym do Rady Najwyższej Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w latach 1955–1967 oraz 1971–1983, uczestnicząc w VI, VIII, IX, X i XI kadencji. Również w latach 1966–1984 oraz 1986–1990 był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR. W latach 1975–1983 był członkiem Prezydium Rady Najwyższej Białoruskiej SRR i przez długie lata pełnił różne funkcje w partii komunistycznej, będąc członkiem Komitetu Centralnego KPZR od 1976 do 1990 roku oraz członkiem Komitetu Centralnego KPB od 1956 do 1986 roku. Od 1971 roku był II sekretarzem Komitetu Centralnego KPB. W 1989 roku przeszedł na emeryturę, wracając do Białoruskiej SRR, gdzie już nie angażował się w życie polityczne. Zmarł 8 września 2009 roku, a wyrazy współczucia dla rodziny przekazał przywódca Białorusi, Alaksandr Łukaszenka.
Oceny
Według autorów książki Kto jest kim w Białorusi, Alaksandr Aksionau, pełniąc funkcję przewodniczącego Państwowego Komitetu ds. Radia i Telewizji ZSRR, przyczyniał się do demokratyzacji telewizji.
Odznaczenia
- trzy Ordery Lenina (ZSRR);
- Order Rewolucji Październikowej (ZSRR);
- dwa Ordery Czerwonego Sztandaru Pracy (ZSRR);
- Order Sławy III klasy;
- Order Wojny Ojczyźnianej I klasy;
- medale;
- Gramoty Pochwalne Rady Najwyższej Białoruskiej SRR i Rady Ministrów Białorusi.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Аксёнаў Аляксандр Нічыпаравіч. W: Rédkal.: M. V. Bich i in.: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. T. 1: А — Беліца. Mińsk: „Biełaruskaja Encykłapiedyja” im. Piatrusia Brouki, 1993, s. 84. ISBN 5-85700-074-2. (biał.).
Аксёнаў Аляксандр Нічыпаравіч. W: Rédkal.: Г.П.Пашкоў i in.: Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. T. 1: А — Аршын. Mińsk: Biełaruskaja Encykłapiedyja, 1996, s. 205. ISBN 985-11-0036-6. (biał.).
Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.
