Alain Mabanckou (urodzony 24 lutego 1966 w Mouyondzi) to pisarz, poeta oraz eseista z Konga, który tworzy w języku francuskim.
Życiorys
Dzieciństwo spędził w portowym mieście Pointe-Noire. W wieku sześciu lat znał kilka afrykańskich języków: Bembé, Laari, Vili, Kamba, Munukutuba (Kituba) i Lingala, a później opanował również język francuski. Swoją edukację wyższą rozpoczął od studiów z zakresu literatury oraz filozofii w Lycée Karl Marx w Pointe-Noire. Następnie uczęszczał na kursy przygotowawcze do studiów prawniczych w Brazzaville. Dzięki otrzymanemu stypendium, w wieku 22 lat przeniósł się do Francji, gdzie kontynuował naukę na Université Paris-Dauphine, kończąc studia w 1993 roku. Przez dekadę pracował dla międzynarodowego koncernu Suez-Lyonnaise des Eaux, jednocześnie pisząc i publikując poezję. Jego debiutancka powieść, Bleu-Blanc-Rouge, została wydana w 1998 roku i zdobyła Grand prix littéraire d’Afrique noire. Na początku XXI wieku osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 2002 roku rozpoczął pracę jako wykładowca na University of Michigan. Obecnie jest profesorem w Zakładzie Literatury Francuskiej na UCLA.
Twórczość
W Polsce ukazało się sześć książek Mabanckou, przetłumaczonych przez Jacka Giszczaka. Pierwszą z nich była Verre cassé (Kielonek), w której narratorem jest stały bywalec jednej z kongijskich knajp, zapisujący swoje myśli oraz opowieści znajomych w zeszycie. Autor zrezygnował z tradycyjnej interpunkcji, zastępując kropki przecinkami, a w tekście można dostrzec liczne odniesienia do innych pisarzy, takich jak Llosa, Céline, Houellebecq czy Márquez. Kolejne polskie przekłady to African Psycho, inspirowany American Psycho Breta Eastona Ellisa, oraz Black Bazar, osadzony w paryskiej społeczności afrykańskich imigrantów. W 2012 roku w Polsce wydano książkę Demain j’aurai vingt ans (Jutro skończę dwadzieścia lat) wydawnictwa Karakter, w której mały Michel, dorastający w Pointe-Noire, tworzy sugestywny obraz codziennego życia w afrykańskim mieście. W 2015 roku ukazała się kolejna książka Mabanckou – Mémoires de porc-épic (Zwierzenia jeżozwierza), w której narrator, jeżozwierz, opowiada o swojej podwójnej naturze, wplatając opowieść w afrykańskie legendy o zwierzęcych sobowtórach człowieka. Najnowszym przekładem jest Petit Piment (Papryczka), opisujący socjalistyczną rewolucję w Kongo z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku oraz głęboki portret ówczesnego społeczeństwa. W swojej twórczości Mabanckou łączy afrykańską tradycję z rzeczywistością biedy oraz codzienności, stawiając pytania o tożsamość ukształtowaną przez doświadczenia kolonialne.
Dzieła Alaina Mabanckou tłumaczone są na około piętnaście języków, w tym angielski, hebrajski, koreański, hiszpański, polski, kataloński oraz włoski. Na podstawie jego powieści Kielonek powstało kilka adaptacji teatralnych.
Powieści
1998 : Bleu-Blanc-Rouge,
2001 : Et Dieu seul sait comment je dors,
2002 : Les Petits-fils nègres de Vercingétorix,
2003 : African Psycho (Tłumaczenie: Jacek Giszczak, ISBN 978-83-927633-4-6), African Psycho,
2005 : Kielonek (Tłumaczenie: Jacek Giszczak, ISBN 978-83-927366-0-8), Verre cassé,
2006 : Zwierzenia jeżozwierza (Tłumaczenie: Jacek Giszczak, ISBN 978-83-62376-77-3), Mémoires de porc-épic,
2009 : Black Bazar (Tłumaczenie: Jacek Giszczak, ISBN 978-83-62376-01-8), Black Bazar,
2010 : Jutro skończę dwadzieścia lat (Tłumaczenie: Jacek Giszczak, ISBN 978-83-62376-15-5), Demain j’aurai vingt ans,
2012 : Tais-toi et meurs (powieść kryminalna),
2013 : Lumières de Pointe-Noire,
2015 : Papryczka (Tłumaczenie: Jacek Giszczak, ISBN 978-83-65271-23-5), Petit Piment,
2018 : Les Cigognes sont immortelles.
Poezja
1993 : Au jour le jour,
1995 : La Légende de l’errance,
1995 : L’Usure des lendemains,
1997 : Les arbres aussi versent des larmes,
1999 : Quand le coq annoncera l’aube d’un autre jour,
2007 : Tant que les arbres s’enracineront dans la terre.
Eseje
2007 : Lettre à Jimmy,
2009 : L’Europe depuis l’Afrique,
2011 : Écrivain et oiseau migrateur,
2012 : Le Sanglot de l’homme noir,
2016 : Lettres noires : des ténèbres à la lumière,
2016 : Le monde est mon langage,
2017 : Penser et écrire l’Afrique aujourd’hui.
Antologie
2010 : Six poètes d’Afrique francophone (Senghor, Birago Diop, Dadié, Loutard, U Tam’si oraz Rabemananjara),
2013 : L’Afrique qui vient (wraz z Michel Le Bris).
Książki dla młodzieży
2000 : L’Enterrement de ma mère,
2010 : Ma Sœur Étoile.
Nagrody i odznaczenia
Prix de la Société des poètes français za tomik poetycki L’usure des lendemains, 1995,
Grand prix littéraire d’Afrique noire za powieść Bleu-Blanc-Rouge, 1999,
Prix du roman Ouest-France-Etonnants Voyageurs za powieść Kielonek, 2005,
Prix des cinq continents de la francophonie za powieść Kielonek, 2005,
Prix RFO du livre za powieść Kielonek, 2005,
Prix Renaudot za powieść Zwierzenia jeżozwierza, 2006,
Prix de La Rentrée littéraire za powieść Zwierzenia jeżozwierza, 2006,
Prix Aliénor d’Aquitaine za powieść Zwierzenia jeżozwierza, 2006,
Prix Créateurs Sans Frontières (Ministère français des Affaires Etrangères) za powieść Zwierzenia jeżozwierza, 2007,
Médaille de citoyen d’honneur de la ville de Saint-Jean-d’Angély (Charente-Maritime, Francja), 2004,
Chevalier de la Légion d’honneur przez dekret Prezydenta Republiki Francuskiej, 2010,
Georges Brassens Prize za powieść Jutro skończę dwadzieścia lat, 2010,
Académie Française Prize: Grand Prix de littérature Henri Gal 2012 za całokształt twórczości,
Premio Strega Europeo: finalista, 2015,
Man Booker International Prize: finalista, 2015,
2016 Puterbaugh Fellow za całokształt twórczości,
2017 Man Booker International Prize selection za opowiadanie Black Moses.
Przypisy
Loading ...