Aladyn (film 1992)

Aladyn (ang. Aladdin)

Aladyn to amerykański film animowany stworzony w 1992 roku przez Walt Disney Pictures, będący trzydziestym pierwszym tytułem w kanonie filmów animowanych Disneya oraz czwartym z tzw. Renesansu Disneya. Główny bohater, Aladyn, jest luźną interpretacją postaci z jednej z opowieści zawartych w Księdze tysiąca i jednej nocy.

Film zdobył miano najbardziej dochodowego obrazu w 1992 roku, osiągając przychody przekraczające 504 miliony dolarów na całym świecie ze sprzedaży biletów. Po premierze stał się pierwszym filmem animowanym, który zarobił pół miliarda dolarów i utrzymał tytuł najbardziej dochodowego filmu animowanego wszech czasów do momentu, gdy został wyprzedzony przez Króla lwa w 1994 roku.

Aladyn zdobył 2 Oscary za najlepszą muzykę oraz piosenkę „A Whole New World”, a także był nominowany w kategoriach: dźwięk, montaż dźwięku oraz za piosenkę „Friend Like Me”.

Film doczekał się dwóch kontynuacji: Aladyn: Powrót Dżafara (1994) oraz Aladyn i król złodziei (1996), a także wersji serialowej: Aladyn z 1994 roku. W 2019 roku powstał aktorski remake o tym samym tytule.

Fabuła

Akcja filmu rozgrywa się w sułtanacie Agrabah, położonym w średniowiecznej Arabii, w którym uliczny handlarz opowiada historię zaczarowanej lampy, poszukiwanej przez tajemniczego Dżafara. Lampa ta znajduje się w ukrytej Jaskini Cudów. Zrekrutowany przez Dżafara złoczyńca Gazeem wchodzi do Jaskini, jednak ginie tam w wyniku jej pułapek. Jaskinia ogłasza, że jedynie osoba będąca tzw. nieoszlifowanym diamentem może do niej wejść.

W Agrabah ubogi nastolatek Aladyn, żyjący z drobnych kradzieży, wiecznie ucieka przed sułtańską strażą. Jego jedynym przyjacielem jest małpka Abu. Aladyn ratuje biedne dzieci przed aroganckim księciem Achmedem, który gardzi nim, marząc o poprawie swojego statusu społecznego.

Córka owdowiałego sułtana, Dżasmina, jest zniechęcona do Achmeda. Czuje się uwięziona w pałacu, zmuszona do poślubienia księcia z powodów prawnych, a nie z miłości. Sułtan stara się ją zrozumieć i zwierza się Dżafarowi, swojemu wielkiemu wezyrowi, który manipuluje nim przy pomocy magicznego berła. Dżasmina, przebrana, ucieka z pałacu, aby zobaczyć świat zewnętrzny. Na bazarze ratuje ją Aladyn, w którym się zakochuje, jednak straż aresztuje go na rozkaz Dżafara. Dżasmina ujawnia swoją tożsamość i konfrontuje się z Dżafarem, domagając się uwolnienia Aladyna, lecz ten informuje ją, że na chłopaka wykonano wyrok śmierci za rzekome porwanie księżniczki.

W rzeczywistości Aladyn wciąż żyje, ale jest uwięziony. Dżafar od dłuższego czasu obserwował go, podejrzewając, że to on jest „nieoszlifowanym diamentem”. Przebrany za starego żebraka, uwalnia Aladyna i prowadzi go do Jaskini Cudów, nakazując mu zdobyć lampę. Jaskinia pozwala Aladynowi wejść, ale przestrzega go przed dotykaniem czegokolwiek poza lampą. W Jaskini Aladyn znajduje lampę oraz latający dywan, ale Abu, działając impulsywnie, łapie wielki klejnot, co prowadzi do zawalenia się jaskini. Aladyn oddaje lampę Dżafarowi, który zrzuca go i Abuu do zapadającej się jaskini, ale Abu udaje się ukraść lampę. Po pocieraniu lampy Aladyn wywołuje dżina, który jako sługa lampy jest zobowiązany spełnić jego trzy życzenia.

Dżin wyciąga Aladyna z Jaskini Cudów, a ten nie wykorzystuje żadnego z życzeń, posługując się przebiegłością. Dżin ujawnia, że jest niewolnikiem lampy i marzy o wolności, więc Aladyn obiecuje mu w ramach jednego z życzeń uwolnienie. Jego pierwszym życzeniem jest przekształcenie się w księcia, sądząc, że tylko tak zyska sympatię Dżasminy. Tymczasem konflikt między Dżafarem a Dżasminą nasila się. Papuga Dżafara, Jago, sugeruje mu, aby poślubił Dżasminę, a następnie ją zabił, by samemu zostać sułtanem. Oszukuje sułtana, przedstawiając fałszywe pismo, które stwierdza, że jeśli księżniczka nie wybierze męża, musi poślubić wielkiego wezyra. Gdy Aladyn przybywa do miasta jako książę Ali Ababwa, Dżasmina początkowo nie darzy go sympatią, ale w końcu zakochuje się w nim, rozpoznając w Ali ubogiego chłopaka z bazaru.

Aladyn, wstydząc się swojego pochodzenia, twierdzi, że jest księciem, który czasem udaje biedaka, by uciec od codzienności. Po romantycznym pocałunku z Dżasminą, Ali zostaje uderzony przez sługi Dżafara i wrzucony do rzeki. Ratuje go dżin, wykorzystując drugie życzenie. Kiedy sułtan decyduje, że Dżafar poślubi Dżasminę, Aladyn ujawnia manipulacje Dżafara wobec sułtana. W trakcie ucieczki Dżafar odkrywa prawdziwą tożsamość Alego. Aladyn, czując się związany z Dżasminą i zyskując szacunek sułtana, w niechęci łamie obietnicę daną dżinowi, sądząc, że bez jego pomocy nie utrzyma fałszywej tożsamości. Jago kradnie lampę z dżinem, który odtąd musi spełniać rozkazy Dżafara.

Wykorzystując dwa pierwsze życzenia, Dżafar staje się najpotężniejszym czarnoksiężnikiem oraz nowym sułtanem. Wiąże Dżasminę i jej ojca, a Aladyna wysyła na pewną śmierć, ujawniając jego prawdziwą tożsamość przed Dżasminą. Aladynowi udaje się jednak uciec z pułapki i, razem z latającym dywanem oraz Abuu, wraca do Agrabah, gdzie Dżasmina stara się mu pomóc w odzyskaniu lampy. Dżafar, zauważając to, przybiera postać gigantycznej kobry i walczy z Aladynem. Aladyn drwi z Dżafara, twierdząc, że jest mniej potężny od dżina. Dżafar, żądając, aby dżin uczynił go najpotężniejszym dżinem, wkrótce zdaje sobie sprawę, że został podstępem Aladyna uwięziony w nowej lampie, a razem z Jagą zostaje odesłany do Jaskini Cudów. Po przywróceniu porządku w Agrabah, Aladyn wykorzystuje ostatnie życzenie, aby uwolnić dżina na zawsze. Sułtan zmienia zasady dotyczące małżeństwa księżniczki, co sprawia, że Aladyn i Dżasmina wkrótce zostaną małżeństwem.

Obsada głosowa

Scott Weinger – Aladyn / książę Ali Ababwa (dialogi)
Brad Kane – Aladyn / książę Ali Ababwa (śpiew)
Robin Williams – Dżin, uliczny handlarz
Linda Larkin – księżniczka Dżasmina (dialogi)
Lea Salonga – księżniczka Dżasmina (śpiew)
Jonathan Freeman – wezyr Dżafar
Frank Welker – Abu, tygrys Rajah, Jaskinia Cudów
Gilbert Gottfried – Jago
Douglas Seale – sułtan
Jim Cummings – Razoul, Farouk
Charlie Adler – Gazeem, kupiec od melonów, kupiec od daktyli
Corey Burton – książę Achmed, kupiec od naszyjników
Ron Clements – mieszkaniec Agrabahu rozmawiający o księciu Achmedzie #1
John Musker – mieszkaniec Agrabahu rozmawiający o księciu Achmedzie #2

Wersja polska

Opracowanie: Studio Opracowań Filmów w Warszawie

Reżyseria: Maria Piotrowska

Dialogi: Elżbieta Łopatniukowa

Teksty piosenek: Filip Łobodziński

Dźwięk: Alina Hojnacka-Przeździak

Montaż: Gabriela Turant-Wiśniewska

Kierownictwo produkcji: Mieczysława Kucharska

Wystąpili:

Paweł Tucholski – Aladyn / książę Ali Ababwa
Krzysztof Tyniec – Dżin, uliczny handlarz
Katarzyna Skrzynecka – księżniczka Dżasmina
Stanisław Brudny – sułtan
Włodzimierz Bednarski – wezyr Dżafar
Ryszard Nawrocki – Jago
Mariusz Leszczyński – Razoul
Leopold Matuszczak – Gazeem, mieszkaniec Agrabahu rozmawiający o księciu Achmedzie #1, kupiec od melonów, kupiec od ryb, jeden ze strażników pałacowych
Ryszard Olesiński – Farouk, kupiec od naczyń
Jerzy Słonka – Jaskinia Cudów
Marek Frąckowiak – książę Achmed, kupiec od daktyli
Wojciech Machnicki – jeden ze strażników pałacowych, mieszkaniec Agrabahu rozmawiający o księciu Achmedzie #2, kupiec od naszyjników

Chór Opery i Baletu Teatru Wielkiego w Warszawie pod kierownictwem Mirosława Janowskiego

Premiera

Film miał swoją premierę w polskich kinach 6 grudnia 1993 roku, a jego dystrybucją zajmowała się Syrena Entertainment Group. Film został wydany na kasetach wideo przez firmę Imperial Entertainment, a później na DVD w wersji specjalnej.

Opinie o filmie

The Best of Video. Poradnik: kino, tv, sat, video, pod red. Witolda Nowakowskiego… perfekcyjnie animowana i ozdobiona wieloma melodyjnymi piosenkami.

Przypisy

Bibliografia

The Best of Video. Poradnik: kino, tv, sat, video, pod red. Witolda Nowakowskiego, Warszawa 1994, s. VII.
Don Ferguson: Aladyn. Disney Storybook Artists (ilustr.), Danuta Górska (tłum.). Warszawa: Egmont Polska, 1997, seria: Seria Bajeczna. ISBN 83-7123-386-8.
François Weiss: Aladyn. Xavier Vives Mateu (ilustr.), Mateusz Lis (tłum.). Wyd. 2. Warszawa: Story House Egmont, 2022, seria: Klasyczne Baśnie Disneya. ISBN 978-83-281-4994-6.