Alabaster

Alabaster (łac. alabaster, z gr. alábastros) to zbity, dobrze przezroczysty minerał w kolorze białym lub lekko zabarwionym (np. na żółto, zielono, różowo), stanowiący drobnoziarnistą odmianę gipsu, jednak znacznie twardszy od niego.

Nazwa ta odnosi się również do dwóch materiałów zdobniczych, które wyglądają podobnie, ale opierają się na różnych minerałach – gipsie oraz kalcycie. Już od czasów starożytnych alabaster był wykorzystywany jako kamień do zdobienia i dekoracji. Pochodzenie nazwy wskazuje na staroegipskie miasto Alabastron oraz greckie słowo alabastros, które oznaczało „flakonik na wonności” – termin ten został przeniesiony na materiał, z którego te flakoniki były wytwarzane.

Rodzaje i rozróżnianie

W starożytnych czasach alabaster odnosił się wyłącznie do półprzezroczystej, delikatnie żyłkowanej i gładko wyszlifowanej formy kalcytu. Obecnie obejmuje również drobnoziarnistą odmianę gipsu, zbity i półprzezroczysty, w kolorze białym lub z lekkim zabarwieniem (żółtawym, zielonkawym, różowym itp.). Mimo ich zewnętrznego podobieństwa, oba rodzaje alabastru – gipsowy i kalcytowy – można łatwo odróżnić na podstawie ich twardości. Alabaster gipsowy można bez problemu porysować paznokciem, natomiast alabaster kalcytowy jest znacznie twardszy i można go zarysować tylko ostrym nożem ze stali wysokiej jakości.

Można również przeprowadzić test chemiczny, aby odróżnić oba rodzaje alabastru: kalcytowy rozpuszcza się w kwasie solnym, podczas gdy gipsowy pozostaje nietknięty.

Miejsca występowania

Włochy – Volterra k. Pizy, Bolonia, Livorno, Sycylia
Egipt – okolice Luksoru
Chiny
Kazachstan
Rosja
USA – Kalifornia, Nowy Meksyk, Kolorado, Michigan
Kanada – Nowy Brunszwik, Nowa Szkocja
Meksyk
Maroko
Niemcy
Francja – Basen Paryski
Polska – Podkarpacie, Pogórze Kaczawskie
Rumunia – Baia Sprie

Główne centra handlu wyrobami

Włochy – Florencja, Livorno, Mediolan
Niemcy – Berlin

Zastosowanie

Alabaster jest przede wszystkim doskonałym materiałem do rzeźbienia.

Służy do produkcji różnych przedmiotów, takich jak wazy, puchary, puzderka, tace, świeczniki, popielnice, abażury lamp, stiuki oraz rzeźby. Wspomniany jest również w Biblii.

Był wykorzystywany jako dekoracyjny kamień do okładzin – alabaster kalcytowy zastępował marmur w posadzkach. Posadzki z alabastru charakteryzują się bardziej intensywnymi kolorami i większym blaskiem, ale są mniej odporne na uszkodzenia mechaniczne w porównaniu do marmurowych.

W starożytnej Mezopotamii i Egipcie sproszkowany alabaster był używany jako składnik kosmetyków, które miały na celu wygładzenie i rozjaśnienie skóry.

W okresie rzymskim pojedyncze kryształy stosowano jako okna w ulach pszczelich.

W średniowieczu pod nazwą „szkło maryjne” używano go jako materiału do okien i witraży.

W bibliotekach i bankach ceniono go ze względu na przypisywaną mu zdolność do zwiększania koncentracji osób przebywających w jego pobliżu.