Al-Walid Ibn Jazid
Al-Walid Ibn Jazid, arab. الوليد بن يزيد, (data urodzin nieznana – zmarł 15 kwietnia 744 w Al-Bachra, niedaleko Palmyry) był jedenastym kalifem z dynastii Umajjadów, rządzącym od lutego 743 roku aż do swojej śmierci. Uznawany jest również za poetę arabskiego, który wyprzedził epokę Abbasydów.
Rodzina i sukcesja
Był potomkiem kalifa Jazida (720 – 724) oraz Ummy al-Hadżdżadż Zajnab, córki Muhammada Ibn Jusufa, brata znanego Hadżdżadża. Jazid, wyznaczając swojego brata Hiszama (724 – 743) na następcę, zaznaczył, że jego sukcesorem ma być Al-Walid.
Chociaż Hiszam początkowo starał się zapewnić sukcesję swoim synom, w końcu zaakceptował, że to Al-Walid obejmie władzę. Mimo to, był niezadowolony z jego stylu życia, co zaowocowało ograniczeniem apanaży Al-Walida oraz ukaraniem niektórych jego towarzyszy. W efekcie Al-Walid wycofał się z dworu, osiedlając się w odosobnionej pustynnej rezydencji.
Rządy Al-Walida
Po złożeniu przysięgi wierności (baja) w Damaszku, Al-Walid spędzał czas głównie w oddalonych pustynnych pałacach, ignorując swoje obowiązki administracyjne i oddając się przyjemnościom. To sprzyjało rozprzestrzenianiu się plotek na jego temat oraz organizowaniu się opozycji. Choć niektóre opowieści o jego rozwiązłym życiu i piciu wina mogły być przesadzone, umożliwiły jego przeciwnikom argumentowanie, że powinien zostać usunięty z tronu za niegodne muzułmanina postępowanie. Al-Walid od samego początku spotkał się z opozycją, którą dodatkowo podsycał swoimi wyborami. Wspierając plemienne ugrupowanie Kajsytów i mianując ich członków na wysokie stanowiska, zantagonizował Jemenitów, rywalizujących z Kajsytami.
Szczególnie głośno komentowana była sprawa traktowania szanowanego byłego namiestnika Iraku, Chalida Ibn Abd Allaha al-Kasriego, który był uważany za pro-jemenitę. Po odmowie uznania nominacji dwóch małoletnich synów Al-Walida na swoich następców, kalif sprzedał go jego wrogowi, Jusufowi Ibn Umarowi, który poddał go torturom, w wyniku których Chalid zmarł. Al-Walid również ukarał swojego, jak sądzono, najsilniejszego rywala, syna Haszima, Sulajmana, oraz podjął działania przeciwko innym Umajjadom, którzy stanowili zagrożenie dla jego pozycji.
Opozycja i upadek
W rezultacie jego działań powstała szeroka antykalifacka koalicja, w skład której weszli niezadowoleni członkowie rodu Umajjadów oraz rodzina Chalida Ibn Abd Allaha al-Kasriego i inni przywódcy Jemenitów, na czele z kuzynem Al-Walida, Jazidem Ibn al-Walid. Gdy Al-Walid przebywał w swojej pustynnej rezydencji, rebelianci zdobyli Damaszek i obwołali Jazida kalifem. Niedługo potem siły wysłane przez Jazida dotarły do rezydencji Al-Walida w Al-Bachrze, na południe od Palmyry. Po krótkim oblężeniu Al-Walid zginął, według At-Tabariego, 15 kwietnia 744 roku.
Poezja i dziedzictwo
Pomimo swojego niekorzystnego losu jako kalif, Al-Walid zyskał nieprzemijającą sławę jako jeden z najbardziej oryginalnych poetów w historii literatury arabskiej. Był również utalentowanym muzykiem i kompozytorem, który często łączył swoje wiersze z muzyką, co wpłynęło na jego poetycką technikę. Nie musząc dostosowywać się do oczekiwań patronów, Al-Walid działał w zgodzie z własnymi upodobaniami i swobodą twórczą. Jego reputacja jako poety opierała się nie na tradycyjnej kasydzie, ale na ghazalu. Wiersze Al-Walida charakteryzowały się zazwyczaj krótką formą (od 4 do 8 wersów) oraz staranną konstrukcją na różnych poziomach językowych. Metrum było niezwykle zróżnicowane, a jego wiersze wyróżniał unikalny rytm i muzykalność, nieznana wcześniejszej poezji arabskiej.
W swojej twórczości Al-Walid kontynuował tradycje Umara Ibn Abi Rabi’a oraz Dżamila al-Uzriego. Formalnie jego ghazale wykazują wpływ Umara, ale ich melancholijny nastrój i pasjonujące treści o miłości pochodzą z poezji uzryckiej, do której Al-Walid dodał elementy życia dworskiego i rozrywki. Najważniejszym motywem jego wierszy była miłość do Salmy, siostry jego żony, która zmarła krótko po tym, gdy Al-Walid rozwiódł się z nią i poślubił jako kalif, a także poezja poświęcona piciu wina. Al-Walid „stanowi wyraźny zwiastun nowej epoki w poezji arabskiej. Jego utwory nie mają związku z dawną tradycją beduińską, lecz są całkowicie osadzone w nurcie nowej poezji abbasydzkiej – muhdas.”
Przypisy
Bibliografia
- Paul M. Cobb: The empire in Syria, 705 763. W: Chase F. Robinson: The New Cambridge History of Islam. Vol. 1. The Formation of the Islamic World Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press, 2010. ISBN 978-0-521-83823-8. Brak numerów stron w książce
- Janusz Danecki (red.): Poezja arabska: wiek VI-XIII: wybór. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Oddział, 1997. ISBN 83-04-04246-0. Brak numerów stron w książce
- F. Gabrieli: Hishām. W: B. Lewis, V.L. Ménage, Ch. Pellat, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume III. Leiden: E.J. Brill, 1986. ISBN 90-04-08118-6. Brak numerów stron w książce
- H. Kennedy, Renate Jacobi: Al-Walīd (II). W: P.J. Bearman, T.H. Bianquis, C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume XI. Leiden: E.J. Brill, 2002. ISBN 90-04-12756-9. Brak numerów stron w książce
Loading ...