Al Pacino, właściwie Alfredo James Pacino (urodzony 25 kwietnia 1940 roku w Nowym Jorku) to amerykański aktor, reżyser oraz producent filmowy. Otrzymał Oscara za rolę niewidomego podpułkownika Franka Slade’a w dramacie Zapach kobiety (1992). Był również ośmiokrotnie nominowany do tej nagrody za występy w filmach: Ojciec chrzestny (1972), Serpico (1973), Ojciec chrzestny II (1974), Pieskie popołudnie (1975), …i sprawiedliwość dla wszystkich (1979), Dick Tracy (1990), Glengarry Glen Ross (1993) oraz Irlandczyk (2019). Uznawany jest za jednego z najważniejszych amerykańskich aktorów w historii. Ma na swoim koncie także cztery Złote Globy, jedną nagrodę BAFTA oraz dwie Emmy. 7 czerwca 2007 roku odebrał nagrodę od Amerykańskiego Instytutu Filmowego za całokształt swojej kariery aktorskiej. W 2011 roku został uhonorowany amerykańskim Narodowym Medalem Sztuki.
== Życiorys ==
=== Młodość ===
Urodził się w nowojorskim Wschodnim Harlemie w rodzinie o włoskich korzeniach jako syn Rose (z domu Gerardi) oraz Salvatore Alfredo Pacino, sprzedawcy ubezpieczeń i restauratora z Covina w Kalifornii. Dziadkowie jego matki przybyli do Ameryki z Corleone na Sycylio. Pacino miał trzy siostry: Josette oraz bliźniaczki – Robertę i Paulę, a także przyrodnią, młodszą siostrę Desiree, którą adoptował jego ojciec. Jego rodzice rozwiedli się, gdy miał zaledwie dwa lata, a on przeniósł się z matką do nowojorskiego Bronxu. W młodości znajomi nazywali go „Sonny”. Marzył o karierze baseballisty. Uczył się w Herman Ridder Junior High School oraz w High School of Performing Arts. Pacino rozpoczął palenie i picie w wieku dziewięciu lat, a jako 13-latek od czasu do czasu używał marihuany, jednak unikał twardych narkotyków.
W wieku 19 lat przeniósł się do Greenwich Village. Aby opłacić studia aktorskie w Herbert Berghof Studio, podejmował różne nisko płatne prace, takie jak posłaniec, pomocnik kelnera, dozorca oraz urzędnik pocztowy, a także pracował w redakcji nowojorskiego miesięcznika Commentary. Następnie studiował w Actors Studio pod kierunkiem Lee Strasberga.
=== Wczesne role teatralne ===
W 1967 roku spędził sezon w Charles Playhouse w Bostonie, występując w Awake and Sing! oraz America Hurrah, gdzie poznał Jill Clayburgh, z którą był w pięcioletnim związku, po czym wrócili razem do Nowego Jorku. W 1968 roku za rolę ulicznego punka Murpsa w przedstawieniu The Indian Wants the Bronx / It’s Called the Sugar Plum w Astor Place Theatre na Off-Broadwayu zdobył nagrodę Obie. W 1969 roku jego występ jako Bickham w spektaklu Does a Tiger Wear a Necktie? na Broadwayu przyniósł mu nagrodę Tony. W 1977 roku ponownie odebrał Tony Award za rolę Pavlo Hummela w sztuce Davida Rabe’a Podstawowy trening Pavlo Hummela.
=== Ojciec Chrzestny i Serpico ===
Jego debiut filmowy miał miejsce w postaci epizodycznej roli Tony’ego w komediodramacie Me, Natalie (1969) z Patty Duke, a po znakomitym występie w melodramacie Narkomani (Panic in Needle Park, 1971) w reżyserii Jerry’ego Schatzberga, gdzie zagrał narkomana Bobby’ego, został dostrzegany przez reżysera Francisa Forda Coppolę. Trzecią rolą w jego karierze filmowej był Michael Corleone. Coppola wybrał go do tej roli mimo konkurencji ze strony takich gwiazd jak Robert Redford, Warren Beatty oraz Robert De Niro, który wówczas nie był jeszcze tak znany. Kreacja Michaela Corleone, syna emigrantów z Sycylii (tak jak Pacino), w głośnym filmie mafijnym Ojciec chrzestny (1972) otworzyła mu drzwi do kariery oraz przyniosła nominacje do Oscara, BAFTA i Złotego Globu. Młody aktor zbojkotował ceremonię wręczenia Oscarów, protestując przeciw decyzji Akademii o umieszczeniu go w kategorii dla najlepszej roli drugoplanowej; jego ojciec, Don Vito Corleone, grany przez Marlona Brando, miał mniej czasu ekranowego, mimo to zdobył Oscara za najlepszą rolę pierwszoplanową. W następnym roku za rolę tytułowego policjanta Franka Serpico w dramacie Sidneya Lumeta Serpico (1973) zdobył nominację do Oscara za najlepszą rolę pierwszoplanową. Na potrzeby tej roli zapuścił brodę i włosy, rezygnując z eleganckiego wizerunku znanego z Ojca chrzestnego. Powrócił na ekran jako główny bohater w sequelu mafijnej sagi Ojciec chrzestny II (1974), za co otrzymał kolejną nominację do Oscara za rolę pierwszoplanową. Kolejną nominację przyniosła mu rola Sonny’ego Wortzika, zuchwałego młodzieńca, który dokonuje napadu na bank w oparciu o autentyczne wydarzenia w dramacie sensacyjnym Pieskie popołudnie (1975), a po czterech latach ponownie został nominowany do Oscara za kreację ambitnego adwokata Arthur Kirklanda, który walczy z skorumpowanym systemem sądowniczym w dramacie Normana Jewisona …i sprawiedliwość dla wszystkich (1979).
=== Człowiek z blizną i powrót do teatru ===
Na początku lat 80. XX wieku wystąpił w serii filmów, które nie odniosły sukcesu kasowego i zostały negatywnie ocenione przez krytyków, w tym w Zadaniu specjalnym (1980), Autor! Autor! (1982) oraz Człowieku z blizną (1983), jednak nie wpłynęło to na jego popularność. Postanowił wrócić na deski teatru, gdzie występował przez prawie cztery lata. Powrócił do kina w ciepło przyjętym dreszczowcu Morze miłości (1989) w reżyserii Harolda Beckera z Ellen Barkin. Był producentem filmu The Local Stigmatic (1990). Nominację do Oscara za najlepszego aktora drugoplanowego zdobył za rolę szefa mafii Alphonse’a „Big Boya” Caprice’a w komedii kryminalnej Warrena Beatty’ego Dick Tracy (1990).
Pacino odrzucił wiele ról, w tym postacie takie jak Han Solo w Gwiezdnych wojnach (1977), Roy Neary w Bliskim spotkaniu trzeciego stopnia (1977), kapitan Willard w Czasie apokalipsy (1979), Ted Kramer w Sprawie Kramerów (1979), Ron Kovic w Urodzonym 4 lipca (1989), Edward Lewis w Pretty Woman (1990) czy kapitan Frank Ramsey w Karmazynowym przypływie (1995). Pozował na okładkach magazynów takich jak People (listopad 1977), Vanity Fair (październik 1989), Entertainment Weekly (luty 1990, listopad 1993, grudzień 2003 z Meryl Streep), GQ (wrzesień 1992), Esquire (luty 1996, lipiec 2002, rosyjska edycja we wrześniu 2005), The Hollywood Reporter (rosyjska edycja w lutym 2015), Interview (luty 1991, czeska edycja w marcu 2015).
=== Zapach kobiety i Życie Carlita ===
W 1993 roku zdobył dwie nominacje do Oscara; jako najlepszy aktor drugoplanowy za rolę agenta nieruchomości Ricky’ego Romy, który nie cofa się przed niczym, aby zachować pracę w dramacie Glengarry Glen Ross (1993) oraz za najlepszą rolę pierwszoplanową za postać emerytowanego oficera armii amerykańskiej Franka Slade’a w dramacie Zapach kobiety (1992) w reżyserii Martina Bresta. Za ten drugi występ zdobył Oscara, udowadniając, że potrafi nie tylko świetnie zagrać niewidomego, ale też zaprezentował umiejętności taneczne w słynnej scenie tanga z Gabrielle Anwar. Od tego czasu wystąpił w wielu produkcjach, które zdobyły znakomite recenzje – Życie Carlita (1993), Gorączka (1995), Donnie Brasco (1997) oraz Adwokat diabła (1997).
=== Debiut reżyserski i dalsze sukcesy ===
W 1996 roku zadebiutował jako reżyser filmem Sposób na Szekspira, który został pozytywnie przyjęty. Był także reżyserem Chinese Coffee (2000), Wilde Salome (2010) oraz Salomé (2011). Jako Roy Cohn w miniserialu HBO Anioły w Ameryce (2003) zdobył Złoty Glob. Za drugoplanową rolę legendarnego lidera związków zawodowych Jimmy’ego Hoffę w filmie Martina Scorsese Irlandczyk (2019) uzyskał kolejną nominację do Oscara.
== Życie prywatne ==
Pacino spotykał się z Jill Clayburgh (od 1967 do maja 1975), Diane Keaton (od kwietnia 1971 do stycznia 1991), Tuesday Weld (1972), Marthe Keller (od listopada 1976 do listopada 1978) oraz Kathleen Quinlan (1979-1981). W latach 1988–1989 jego partnerką była Jan Tarrant, trenerka aktorstwa, z którą ma córkę Julie Marie (urodzoną 16 października 1989). Spotykał się również z Penelope Ann Miller (od lutego 1993 do stycznia 1994). Od marca 1997 do stycznia 2003 był związany z Beverly D’Angelo, z którą ma bliźniaki: syna Antona Jamesa i córkę Olivię (urodzoną 25 stycznia 2001). W latach 2008–2018 był w związku z argentyńską aktorką Lucilą Solą. Następnie, do 2020 roku, był związany z izraelską piosenkarką i aktorką Meital Dohan. Z nieformalnego związku z młodszą o 54 lata Noor Alfallah ma syna Romana (urodzonego 15 czerwca 2023).
== Filmografia ==
== Nagrody ==
1993 Nagroda Akademii Filmowej: Najlepszy aktor pierwszoplanowy: Zapach kobiety
Złoty Glob:
- 1974 Serpico
- 1993 Najlepszy aktor w filmie dramatycznym: Zapach kobiety
- 2001 Nagroda im. Cecila B. DeMille’a
- 2004 Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym: Anioły w Ameryce
- 2010 Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym: Jack, jakiego nie znacie
1976 Nagroda BAFTA Najlepszy aktor pierwszoplanowy: Pieskie popołudnie oraz Ojciec chrzestny II
Nagroda Emmy:
- 2003 Anioły w Ameryce
- 2010 Najlepszy aktor pierwszoplanowy w miniserialu lub filmie telewizyjnym: Jack, jakiego nie znacie
- 2004 Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym: Anioły w Ameryce
== Przypisy ==
== Linki zewnętrzne ==
Al Pacino w bazie IMDb (ang.)
Loading ...