Abu Ahmad Ṭalḥa ibn Jaʿfar ibn Muḥammad ibn Hārūn al-Muwaffaq bi’Llah (arab. أبو أحمد طلحة بن جعفر الموفق بالله), znany także jako Al-Muwaffak Billah (arab. الموفق بالله, „Błogosławiony przez Boga”; ur. 29 listopada 843 w Samarze – zm. 2 czerwca 891 w Bagdadzie) był abbasydzkim książęciem oraz przywódcą wojskowym, który przez większą część panowania swojego brata, kalifa Al-Mu’tamida, pełnił rolę regenta kalifatu Abbasydów.
Biografia
Talha, lepiej znany pod kunją Abu Ahmad, przyszedł na świat 29 listopada 843 roku jako syn kalifa Dżafara al-Mutawakkila (panującego w latach 847–861) oraz greckiej niewolnicy, konkubiny Ashar, znanej jako Umm Ishak.
W 861 roku Al-Muwaffak był świadkiem morderstwa swojego ojca w Samarze, z rąk tureckich niewolników wojskowych (ghilman). Arabski historyk At-Tabari relacjonuje, że tej nocy pił z ojcem i natknął się na zabójców, gdy zmierzał do toalety, jednak po krótkiej próbie obrony kalifa, wrócił do swoich komnat, zdając sobie sprawę, że nie ma szans na skuteczną pomoc. Morderstwo to zostało prawdopodobnie podżegnane przez syna i następcę Al-Mutawakkila, Al-Muntasira, który natychmiast objął tron. Warto jednak zauważyć, że rola Abu Ahmada w tej sprawie budzi kontrowersje, biorąc pod uwagę jego późniejsze bliskie relacje z tureckimi dowódcami. Ta tragedia rozpoczęła okres wewnętrznych zawirowań, znany jako „Anarchia w Samarze”, gdzie tureccy dowódcy wojskowi rywalizowali z innymi potężnymi grupami o kontrolę nad rządem i jego zasobami.
Początkowo Abu Ahmad cieszył się uznaniem kalifa, jednak po sześciu miesiącach został uwięziony jako potencjalny rywal, razem z innym ze swoich braci, Al-Mu’ajjadem. Al-Mu’ajjad został wkrótce stracony, a Abu Ahmad ocalił życie dzięki wsparciu tureckiego wojska. Ostatecznie został uwolniony i zesłany do Basry, a później pozwolono mu wrócić do Bagdadu, gdzie był zmuszony mieszkać w pałacu Qasr al-Dinar w Bagdadzie Wschodnim.
Al-Muwaffak zmarł 2 czerwca i został pochowany w ar-Rusafa, w pobliżu grobowca swojej matki.
Regent kalifatu
W czerwcu 870 roku, kiedy Al-Muhtadi został zamordowany przez Turków, Abu Ahmad przebywał w Mekce. Szybko udał się na północ do Samarry, gdzie wraz z Musą ibn Bugha skutecznie zepchnęli nowego kalifa, Al-Mu’tamida (pan. 870–892), na bok i przejęli kontrolę nad rządem.
Dzięki bliskim relacjom z armią turecką oraz aktywnemu udziałowi w sprawach wojennych, Al-Muwaffak wyróżniał się spośród wielu abbasydzkich książąt swoich czasów, przypominając bardziej swojego dziadka, kalifa Al-Mutasima (panującego w latach 833–842).
Aby umocnić swoją pozycję, przyjął honorowe imię na wzór kalifów, Al-Muwaffaq Billah („Błogosławiony przez Boga”). Jego władza została dodatkowo wzmocniona 20 lipca 875 roku, kiedy kalif włączył go do linii sukcesji po swoim nieletnim synu, Dżafarze al-Mufawwadzie, i podzielił imperium na dwie główne sfery rządów. Zachodnie prowincje zostały powierzone al-Mufawwadowi, podczas gdy al-Muwaffak otrzymał nadzór nad wschodnimi; w praktyce jednak Al-Muwaffak wciąż sprawował kontrolę także nad zachodnimi prowincjami.
Przypisy
Bibliografia
Michael Bonner: The waning of empire, 861–945. W: Chase F. Robinson: The New Cambridge History of Islam, Volume 1: The Formation of the Islamic World, Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press, 2010. ISBN 978-0-521-83823-8. (ang.).
Hugh N. Kennedy: al-Muʿtaḍid Bi’llāh. W: Clifford Edmund Bosworth, Emeri van Donzel, Wolfhart Heinrichs, Charles Pellat: Encyclopedia of Islam. Wyd. 2. T. VII: Mif–Naz. Brill, 1993. ISBN 978-90-04-09419-2. (ang.).
Philip M. Fields: The History of al-Ṭabarī, Volume XXXVII: The ʿAbbāsid Recovery: The War Against the Zanj Ends, A.D. 879–893/A.H. 266–279. State University of New York Press, 1987. ISBN 978-0-88706-054-0. [dostęp 2024-10-26]. (ang.).
Hugh N. Kennedy: The armies of the caliphs: military and society in the early Islamic state. Londyn, Nowy Jork: Routledge, 2001. ISBN 0-415-25093-5. [dostęp 2024-10-26]. (ang.).
Hugh N. Kennedy: The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century. Wyd. 2. Pearson Education, 2004. ISBN 978-0-582-40525-7. [dostęp 2024-10-26]. (ang.).
Abdülkerim Özaydın: Müktefî-Billâh. T. 31 (Muhammedi̇yye – Münâzara). Diyanet İşleri Başkanlığı, 2016. ISBN 978-975-389-458-6. [dostęp 2024-10-26]. (tur.).
Loading ...