Al-Mughis Umar

Al-Mughis Umar

Al-Mughis Umar (arab. المغيث عمر, pełne imię: Al-Malik al-Mughis Fachr ad-Din Umar, zmarł w 1263 roku) był władcą pochodzącym z dynastii Ajjubidów, który rządził obszarem Zajordanii od 1250 roku aż do swojej śmierci.

Był synem Al-Adila Abu Bakra (1238–1240). Po obaleniu swojego ojca przez brata As-Saliha Ajjuba (1238–1249), Al-Adil zmarł w kairskim więzieniu 9 lutego 1248 roku, a Al-Mughis pozostawał w tym czasie w cytadeli w Kairze. Nowy władca Egiptu, Al-Mu’azzam Turan Szah (1249–1250), obawiał się, że Al-Mughis może stać się centrum spisków przeciwko niemu, w związku z czym po jego przybyciu do Egiptu nakazał odesłanie Al-Mughisa do odległej twierdzy Asz-Szaubak. 2 maja 1250 roku Al-Mu’azzam został zamordowany przez mameluków z regimentu Bahrytów, a wkrótce jeden z nich, Ajbak (1250–1257), przejął władzę w Egipcie. To zdarzenie zapoczątkowało rządy dynastii Mameluków w tym kraju. Po śmierci Al-Mu’azzama namiestnik Zajordanii, Badr ad-Din as-Sawabi, uwolnił Al-Mughisa i potajemnie przetransportował go do Al-Karaku. 15 czerwca 1250 roku Al-Mughis został ogłoszony władcą Al-Karaku, jednak w jego młodym wieku całą rzeczywistą władzę sprawował Badr ad-Din.

W sierpniu 1250 roku An-Nasir Jusuf (1236–1260), najpotężniejszy z pozostałych Ajjubidów w Syrii, zażądał od Al-Mughisa poddania Al-Karaku oraz Asz-Szaubak. Al-Mughis odpowiedział, że oddanie tych twierdz pozbawi go możliwości ucieczki, proponując uznanie zwierzchnictwa An-Nasira. An-Nasir, przygotowujący się do odbicia Egiptu z rąk Mameluków, zgodził się na tę propozycję, nie chcąc trwonić czasu na oblężenie trudno dostępnych fortec Zajordanii. Pod koniec sierpnia grupa mameluków, dowodzona przez Rukn ad-Dina Chass-Turka al-Kabira oraz Szihab ad-Dina Raszida al-Kabira, ogłosiła swoje poparcie dla Al-Mughisa jako władcy Egiptu. Nie udało im się jednak obalić rządów Ajbaka, więc musieli szukać schronienia u Al-Mughisa, który wydawał się być neutralny wobec spiskowców. W lutym 1251 roku An-Nasir poniósł klęskę w Egipcie, a Al-Mughis wysłał siły pod dowództwem Rukn ad-Dina Chass-Turka do zajęcia Nablusu. An-Nasir początkowo wysłał wojska przeciwko Al-Mughisowi, ale ostatecznie zrezygnował z walki z nim, dostrzegając zagrożenie ze strony Mameluków, i oddał mu kilka miejscowości w Zajordanii i Palestynie, w tym prawdopodobnie Hebron.

W Egipcie trwały wewnętrzne walki między różnymi frakcjami mameluków, a wielu Bahrytów uciekło do Syrii pod przywództwem Bajbarsa (1260–1277). Wkrótce wstąpili oni w służbę An-Nasira, namawiając go do ataku na Egipt i obalenia Ajbaka. Jednak w 1256 roku An-Nasir zawarł pokój z Ajbakiem, co spowodowało, że Bahryci zaczęli oferować swoje usługi Al-Mughisowi. Dwukrotnie, w listopadzie 1257 i kwietniu 1258 roku, Al-Mughis wraz z Bahrytami atakował Egipt, lecz został odparty z ciężkimi stratami przez wojska Kutuza (1259–1260), który sprawował władzę po śmierci Ajbaka. Mimo tych porażek siły Al-Mughisa wzmocniły się, kiedy kurdyjskie plemię Szahrazurijja, uciekające przed najazdem Mongołów, uznało jego władzę. Bahryci, formalnie podlegający Al-Mughisowi, zaczęli atakować posiadłości An-Nasira bez konsultacji z nim. Bajbars pokonał oddziały An-Nasira pod Gazą, co wydawało się zagrażać samemu Damaszkowi. W krytycznym momencie Al-Mughis dołączył do Bahrytów, jednak Szahrazurijja odwrócili się od niego. Na początku 1259 roku An-Nasir pokonał wojska Al-Mughisa i Bahrytów w bitwie pod Jerychem. Po tej klęsce Al-Mughis zgodził się oddać Bahrytów pod rozkazy An-Nasira i usunąć Szahrazurijja, którzy osiedli w Palestynie, a An-Nasir potwierdził jego władzę nad Hebronem.

Kiedy w 1260 roku Mongołowie pod dowództwem Kitbogi zajęli Damaszek, Al-Mughis natychmiast uznał ich władzę, chociaż nigdy aktywnie ich nie wspierał. Po zwycięstwie pod Ajn Dżalut Kutuz wybaczył mu przejście na stronę mongolską i zatwierdził jego władzę w Al-Karaku. Jednak ze względu na strategiczne znaczenie tej twierdzy, nowy sułtan Mameluków, Bajbars, postanowił ją włączyć bezpośrednio do swoich domen. W kwietniu 1263 roku Al-Mughis przybył na zaproszenie sułtana do jego obozu u stóp Góry Tabor. Tam został natychmiast aresztowany i oskarżony o prowadzenie korespondencji z Mongołami. To zdradzieckie pojmanie Al-Mughisa spotkało się z dezaprobatą niektórych mameluków, mimo to Bajbars doprowadził do jego skazania na śmierć przez głównego sędziego Damaszku, a wkrótce potem doszło do jego bezlitosnej egzekucji. W następnym miesiącu wojsko oraz synowie Al-Mughisa poddali Al-Karak Bajbarsowi.

Przypisy

Bibliografia

• Hamilton A.R. Gibb: The Aiyūbids. W: Wolff, R. L.; Hazard, H.W. (ed.): The later Crusades, 1189-1311 (A History of the Crusades, Volume II). Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 1969, s. 693 – 714.
• H.A.R. Gibb: Al-ʿĀdil. W: H.R.A. Gibb, J.H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume I. Leiden: E.J. Brill, 1986, s. 197–198. ISBN 90-04-08114-3.
• Peter Malcolm Holt: Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku. (przeł.) Barbara Czarska. Warszawa: Państw. Instytut Wydawniczy, 1993. ISBN 83-06-02290-4.
• R. Stephen Humphreys: From Saladin to the Mongols. The Ayyubids of Damascus, 1193–1260. Albany: State University of New York Press, 1977. ISBN 0-87395-263-4.