Al-Lat

Al-Lat (arab. ‏اللات‎), Alilat (stgr. Ἀλιλάτ) – bogini z czasów przedislamskich, znana w północnej i środkowej Arabii, uznawana za jedno z najważniejszych bóstw w mitologii Arabów.

Pochodzenie i kult

Uznawana za jedną z trzech córek boga Allaha, była symbolem ziemi. Przypisywano jej również powiązania ze słońcem, księżycem oraz planetą Wenus. Jej kult został potwierdzony w połowie V wieku p.n.e. przez Herodota, który wspomina o niej w swoich Dziejach jako Alilat (Ἀλιλάτ) (I 131; III 8), porównując ją do greckiej Afrodyty-Uranii. Szczególnie w At-Ta’if, w pobliżu Mekki, czczono ją w postaci betyla z białego granitu, który był adorowany głównie przez kobiety, co sugeruje, że łączono ją z boginiami-matkami. Ugruntowany kult tej bogini stwierdzono w syryjskiej Palmyrze, gdzie istniała świątynia datowana na początek I-II wieku n.e., zlokalizowana w zachodniej części miasta.

Ikonografia

Najczęściej przedstawiana w naturalnej formie kobiecej z atrybutem lwa (lub pary lwów), których wizerunki odkryto m.in. w Palmyrze. W okresie hellenistycznym i rzymskim była jednak jednoznacznie utożsamiana z Ateną, od której przejęła charakterystyczne cechy ikonograficzne, takie jak hełm, tarczę i włócznię. Kolosalny posąg bogini, będący kopią Ateny Partenos autorstwa Fidiasza, o wysokości około 3 metrów, został odkryty przez polskich archeologów (1975) w rzymskiej celli sanktuarium Allat podczas wykopalisk w Palmyrze.

W masowej kulturze współczesnej

Nazwa ta pojawia się w fikcyjnym Uniwersum Diuny stworzonym przez pisarza Franka Herberta, gdzie Al-Lat oznacza „pierwotne słońce ludzkości”, co jest umownie przenoszone na słońce każdej zamieszkałej planety.