Al Kooper

Al Kooper, właściwie Alan Peter Kuperschmidt, przyszedł na świat 5 lutego 1944 roku w Brooklynie. Jest to amerykański muzyk, kompozytor oraz producent muzyczny, który zdobył największą popularność jako członek zespołu The Blues Project oraz jako założyciel i lider zespołu Blood, Sweat & Tears w jego wczesnym okresie działalności. Jako muzyk sesyjny współpracował z takimi artystami jak Bob Dylan (grając na organach w utworze „Like a Rolling Stone”) oraz The Rolling Stones (gdzie zagrał na organach, fortepianie i rogu w „You Can’t Always Get What You Want”). W 1972 roku zainicjował karierę zespołu Lynyrd Skynyrd, produkując ich trzy pierwsze albumy studyjne.

Był dwukrotnie nominowany do Nagrody Grammy.

W 2023 roku został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame.

Życiorys i kariera muzyczna

Dzieciństwo

Kooper przyszedł na świat w Nowym Jorku, w 1944 roku, jako syn Sama i Natalie Kuperschmidt. W dzieciństwie często śpiewał przy muzyce Bessie Smith, którą odtwarzał jego ojciec, co było jego pierwszym krokiem w stronę bluesa, a później gospel, R&B i soulu. Początkowo uczył się gry na pianinie oraz gitarze. W latach 50. zafascynował się głównie muzyką gospel, a następnie, gdy rock and roll zyskał na popularności, zwrócił uwagę na jego charakterystyczny styl. Utworzył zespół, w którym występował w swojej okolicy. W 1959 roku dołączył do zespołu Royal Teens.

Lata 60.

Na początku lat 60. zaczął pisać własne piosenki. W 1964 roku współtworzył utwór „This Diamond Ring” dla zespołu Gary Lewis & the Playboys, a w 1965 roku „I Must Be Seeing Things” dla Gene’a Pitneya. Oba utwory zdobyły popularność (drugi z nich dotarł na 1. miejsce listy przebojów).

16 czerwca 1965 roku, dzięki producentowi Tomowi Wilsonowi, wziął udział w sesji nagraniowej utworu „Like a Rolling Stone” Boba Dylana. Początkowo miał grać na gitarze, ale ostatecznie zagrał na organach, mimo że nie potrafił na nich grać. Efekt jego pracy zdobył uznanie Dylana, który poprosił Wilsona, by zwiększył głośność organów w finalnym miksie.

Kooper występował później jako członek zespołu Dylana podczas Newport Folk Festival w 1965 roku oraz brał udział w sesji nagraniowej albumu Blonde on Blonde. Na zaproszenie Wilsona brał udział w przesłuchaniu nowo powstałego zespołu The Blues Project, po którym zaproponowano mu członkostwo. Zespół tworzyli wówczas: Danny Kalb (gitara), Andy Kulberg (bas), Steve Katz (gitara) i Roy Blumenfeld (perkusja). The Blues Project zyskał popularność dzięki krytycznie uznawanym płytom oraz występom na żywo, przyczyniając się do popularyzacji miejskiego bluesa lat 60., z takimi utworami jak: „Two Trains Running”, „I Can’t Keep From Cryin’ Sometimes”, „Flute Thing” i „Violets Of Dawn”.

Po odejściu z The Blues Project założył jazz-rockowy zespół Blood, Sweat & Tears, który po podpisaniu kontraktu z Columbia Records wydał debiutancki album Child Is Father to the Man w 1968 roku, składający się niemal w całości z jego kompozycji. Konflikty wewnętrzne oraz naciski ze strony wytwórni na bardziej komercyjne brzmienie skłoniły go do odejścia z zespołu. Wrócił do pracy jako muzyk sesyjny, współpracując z Jimim Hendrixem, The Who oraz The Rolling Stones (w utworze „You Can’t Always Get What You Want”). Został również producentem muzycznym w Columbia Records, gdzie wyprodukował pierwszy oficjalny album koncertowy duetu Simon & Garfunkel. W 1968 roku, razem z gitarzystą Mikiem Bloomfieldem oraz Stephenem Stillsem, nagrał album Super Session, który odniósł sukces, zdobywając w 1970 roku status złotej płyty w Stanach Zjednoczonych.

W 1968 roku wydał swój debiutancki solowy album, I Stand Alone, którego był producentem.

Lata 70.

W 1970 roku napisał muzykę do filmu The Landlord w reżyserii Hala Ashby’ego.

W 1972 roku przeprowadził się do Atlanty, zainteresowany tamtejszą muzyką. Odkrył zespół Lynyrd Skynyrd i postanowił wydawać ich płyty, zakładając własną wytwórnię, Sounds of the South. Wyprodukował trzy pierwsze albumy zespołu, w tym takie hity jak: „Sweet Home Alabama”, „Saturday Night Special” i „Free Bird”. W 1974 roku sprzedał Sounds of the South wytwórni MCA Records i przeniósł się do Los Angeles.

W 1975 roku wyprodukował debiutancki album zespołu The Tubes i współautorską piosenkę „Haloes”.

W 1976 roku opublikował razem z B. Edmondsem swoje wspomnienia, Backstage Passes: Rock And Roll Life In The Sixties.

Lata 80.

W latach 80. aktywność nagraniowa Koopera osłabła, jednak współpracował z Dylanem, Tomem Petty oraz Joe Walshem, a także komponował muzykę do produkcji telewizyjnych i filmów, m.in. do serialu Crime Story.

Lata 90.

W latach 90., po ponad 20-letniej przerwie, wydał instrumentalny album ReKooperation, który ukazał się nakładem MusicMasters. Wystąpił też w kilku koncertach z oryginalnym składem Blood, Sweat and Tears. Jesienią 1997 roku rozpoczął pracę jako wykładowca w Berklee College of Music.

XXI w.

W 2001 roku wytwórnia Sony/Legacy Recordings wydała dwupłytowy box set Koopera, Rare & Well Done. Na pierwszej płycie zebrano jego najpopularniejsze utwory, po raz pierwszy zremasterowane w formacie 24-bitowym pod jego nadzorem, natomiast na drugiej płycie znalazły się osiemnaście wcześniej niewydanych utworów, nagranych przez Koopera od 1964 roku, w tym jego pierwszy solowy singiel z 1965 roku. Do albumu dołączono 28-stronicową kolorową książeczkę z informacjami o nagraniach, obszernymi notkami od krytyka rockowego Jaana Uhelszkiego, rzadkimi zdjęciami oraz opiniami fanów jego twórczości, takimi jak Tom Petty, Pete Townshend, Steve Winwood, Gene Simmons i inni.

Na początku 2003 roku Sony/Legacy wydała zaginiony koncert Koopera i Mike’a Bloomfielda z Fillmore East z 1968 roku oraz zremasterowany Super Session w formacie CD, wzbogacony o 4 dodatkowe utwory.

W 2005 i 2010 roku wystąpił jako on sam w dwóch filmach dokumentalnych: No Direction Home: Bob Dylan w reżyserii Martina Scorsese oraz Who Is Harry Nilsson (And Why Is Everybody Talkin’ About Him?) w reżyserii Johna Scheinfelda.

Nagrody i wyróżnienia

Nagroda Grammy – dwukrotnie nominowany:

1969 (11. ceremonia wręczenia nagród Grammy) w kategorii: Best Contemporary-Pop Performance, Vocal Duo Or Group – piosenka „Child Is Father To The Man”;
1970 (12. ceremonia wręczenia nagród Grammy) w kategorii: Best Arrangement Accompanying Vocalist(s) – piosenka „You’ve Made me So Very Happy”.

7 września 2001 roku, podczas inauguracji roku akademickiego w Berklee College of Music, Al Kooper oraz jazzowy perkusista Elvin Jones zostali uhonorowani tytułami doktora honoris causa tej uczelni. Rektor uczelni, Lee Eliot Berk, podkreślił rolę Koopera w wylansowaniu wielu istotnych postaci rocka lat 60. i 70.: „Jego działalność jako autora piosenek, muzyka sesyjnego i producenta plasuje go pośród prawdziwych gigantów amerykańskiej muzyki pop”.

W 2008 roku został wprowadzony do Musicians Hall of Fame w Nashville.

W 2023 roku został włączony do Rock and Roll Hall of Fame.

Dyskografia

Lista według Discogs:

I Stand Alone (1968)
Super Session (1968, z Mikiem Bloomfieldem i Stephenem Stillsem)
The Live Adventures Of Mike Bloomfield And Al Kooper (1969, z Mikiem Bloomfieldem)
Kooper Session – Al Kooper Introduces Shuggie Otis (1969)
You Never Know Who Your Friends Are (1969)
Easy Does It (1970)
The Landlord (Original Movie Picture Soundtrack) (1971)
New York City (You’re a Woman) (1971)
A Possible Projection of the Future / Childhood’s End (1972)
Naked Songs (1973)
Act Like Nothing’s Wrong (1977)
Championship Wrestling (featuring Jeff „Skunk” Baxter) (1982)
Rekooperation (1994)
Soul Of A Man: Al Kooper Live
Fillmore East: The Lost Concert Tapes 12/13/68 (2003, z Mikiem Bloomfieldem)
Black Coffee (2005)
White Chocolate (2008)