Al-Ka’ida (arab. القاعدة, Al-Qāʿida, wymawiane /ælqɑːʕɪdɐ/, co oznacza „Baza” lub „Zasada”) jest islamistyczną organizacją terrorystyczną o sunnickim charakterze, która została założona w 1988 roku przez Abd Allaha Azzama.
Początkowo celem Al-Ka’idy była walka z interwencją ZSRR w Afganistanie. Z czasem organizacja skupiła się na przeciwdziałaniu wpływom Stanów Zjednoczonych oraz ogólnie pojętego Zachodu w krajach muzułmańskich. Zlikwidowanie Al-Ka’idy stało się jednym z głównych celów „wojny z terroryzmem”, którą ogłosił w 2001 roku prezydent Bush.
Organizacja ta współpracuje z wieloma fundamentalistycznymi ugrupowaniami islamskimi lub funkcjonuje jako sieć luźno powiązanych organizacji, które są określane mianem Al-Ka’idy. Jej zdecentralizowana struktura chroni ją przed zniszczeniem w przypadku rozbicia którejkolwiek z jej części.
Od 2003 roku oddziały Al-Ka’idy brały udział w walkach przeciwko siłom amerykańskim w Iraku. Szefem organizacji w tym kraju był Abu Musab az-Zarkawi, a po jego śmierci Abu Hamza al-Muhadżir.
Cele
Na początku Al-Ka’ida wspierała islamskie ugrupowania walczące z armią radziecką podczas wojny afgańskiej. W 1991 roku przekształciła się w organizację terrorystyczną, mającą zasięg obejmujący na początku XXI wieku kilkadziesiąt krajów, a mimo to była zdolna do realizacji poleceń swojego ukrywającego się przywódcy, wpływania na politykę międzynarodową oraz kształtowania tendencji teologicznych. W latach 1989–1991 miała swoją siedzibę w Pakistanie, później w Sudanie, a od 1996 roku w Afganistanie.
Na podstawie deklaracji wojny ogłoszonej przez Osamę Bin Ladena, celem Al-Ka’idy jest radykalizacja istniejących ugrupowań islamskich oraz ich tworzenie w miejscach, gdzie ich nie ma; powstrzymanie ekspansji Stanów Zjednoczonych, których polityka zagraniczna oraz uwarunkowania kulturowe postrzegane są jako przeszkody w reformowaniu muzułmańskich społeczeństw; zawarcie porozumienia o nieagresji z Europą; wspieranie muzułmańskich bojowników w takich krajach jak Afganistan, Algieria, Bośnia, Kosowo, Pakistan, Somalia, Tadżykistan i Jemen. Dąży również do usunięcia amerykańskich wojsk z terytorium Arabii Saudyjskiej, gdzie znajdują się święte miejsca islamu.
W 1998 roku Bin Laden ogłosił powstanie Światowego Frontu Islamskiego na rzecz Walki z Żydami i Krzyżowcami (Al-Jabhah al-Islamiyyah al-ʿAlamiyyah li-Qital al-Yahud wal-Salibiyyin), do którego dołączyły egipskie organizacje terrorystyczne Dżamaat al-Islamija oraz Egipski Dżihad.
Organizacja
Al-Ka’ida nie jest jedną armą, lecz raczej zdecentralizowaną koalicją różnych ugrupowań w różnych krajach, które uznają ideologiczną zwierzchność głównej centrali. Do Al-Ka’idy zaliczają się Al-Ka’ida Islamskiego Maghrebu (w Libii i Algierii) oraz Al-Ka’ida Półwyspu Arabskiego (w Jemenie). Ugrupowanie Dżabhat an-Nusra, walczące przeciwko rządowi Syrii, również przyrzekało wierność Al-Ka’idzie.
Usama ibn Ladin twierdził, że organizacja ma trzy niezależne sieci ekonomiczne, w tym przynajmniej jedną bazującą na przepływach finansowych bezpośrednich, z pominięciem banków. Choć nie ma pewności co do prawdziwości tych informacji, po ataku na WTC zablokowano wszelkie konta bankowe osób oraz instytucji podejrzewanych o współpracę z Al-Ka’idą (jak podaje film Fahrenheit 9.11 Michaela Moore’a, rząd saudyjski nie zamroził kont 15 porywaczy samolotów z 11 września, ani nie zezwolił na przesłuchanie ich rodzin).
Opis Dżamala al-Fadla
Mimo że aktualna struktura Al-Ka’idy jest nieznana, istnieje opis sporządzony przez Dżamala al-Fadla, na podstawie którego amerykańskie władze kreślą przybliżony obraz organizacji. Informacje te są wciąż weryfikowane, a motywacje al-Fadla są kwestionowane, jednak amerykański wywiad w dużej mierze opiera się na jego zeznaniach w kwestii struktury Al-Ka’idy.
Usama ibn Ladin był emirem i głównym szefem operacyjnym Al-Ka’idy (chociaż oficjalnie tę rolę pełnił Abu Ajjub al-Iraki), wspieranym przez Komisję Szury, składającą się z najwyżej postawionych członków organizacji, liczącą według zachodnich źródeł od 20 do 30 osób. Ajman al-Zawahiri pełnił funkcję wiceprzewodniczącego operacyjnego, a Abu Ajjub al-Masri prawdopodobnie był liderem Al-Ka’idy w Iraku.
Wydział Militarny zajmował się szkoleniem członków Al-Ka’idy, zakupem broni oraz planowaniem ataków. Wydział Finansowo-Biznesowy odpowiadał za działalność gospodarczą, a dział podróży dostarczał bilety lotnicze oraz fałszywe paszporty. Dział kadr wypłacał wynagrodzenia, a dział zarządzania nadzorował dochodowe interesy. Amerykańska Komisja do Zbadania Okoliczności Zamachów z 11 września wskazała, że Al-Ka’ida potrzebowała rocznie około 30 milionów dolarów na te działania.
Wydział Prawa pilnował przestrzegania prawa islamskiego i podejmował decyzje o przeprowadzaniu spektakularnych akcji w celu jego egzekwowania. Wydział Nauk Islamskich i Fatwy wydawał religijne edykty, takie jak fatwa z 1998 roku wzywająca muzułmanów do zabijania Amerykanów.
Pod koniec lat 90. zyskał rozgłos Wydział Medialny Al-Ka’idy, który publikował gazetę „Naszrat al-Ahbar” i zajmował się public relations. Obecnie uważa się, że działania medialne mają niewielkie znaczenie w strukturze organizacji.
Liczba członków organizacji pozostaje nieznana. Zgodnie z kontrowersyjnym dokumentem BBC pt. The Power of Nightmares Al-Ka’ida jest luźno powiązaną strukturą, działającą często niezależnie od Usamy ibn Ladina (gdy żył) i składającą się z małej grupy skrytych członków. Brak wiarygodnych danych na temat liczby członków organizacji oraz poważna liczba aresztowanych za działalność terrorystyczną rodzą wątpliwości co do powszechnie rozpowszechnianych informacji na temat Al-Ka’idy. Zasięg i natura tej organizacji pozostają kwestią do dyskusji.
Po zamachach bombowych na ambasady amerykańskie w Keni i Tanzanii uznaje się, że organizacja znacznie się rozwinęła, jednak podstawowa struktura Rady Konsultacyjnej oraz czterech komitetów pozostała nienaruszona. Szacowano, że Al-Ka’ida liczyła od 3 do 5 tysięcy członków, z których większość walczyła w Afganistanie u boku talibów przeciwko Sojuszowi Północnemu, znana jako Brygada 055. Dysponowała obozami w Choście, Mahavii, Kabul, Dżalalabadzie, Kunarze, Kandaharze oraz magazynami w Tora Bora i Liza. Usama ibn Ladin rekrutował do swojej organizacji osoby z dużym doświadczeniem wojskowym.
O oskarżanie o tworzenie komórek operacyjnych oraz wsparcia Al-Ka’idy oskarżono (a następnie zlikwidowano) obywateli Włoch, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Kanady, Stanów Zjednoczonych, Tanzanii, Keni, Jemenu i Albanii. Niektórzy sugerują ich obecność także w około 50 innych krajach, w tym: Somalii, Erytrei, Sudanie i na Filipinach. Komórki operacyjne Al-Ka’idy miały składać się z komandosów pod dowództwem Mohammada Atefa, znanego jako Abu Hafs, głównie ludzi gotowych do akcji samobójczych. Organizacja miała również służbę bezpieczeństwa, której przewodził Mohammad Musa.
Zamachy
Niektórzy przypisują Al-Ka’idzie część lub wszystkie z poniższych zamachów:
- 1993 – eksplozja furgonetki pułapki w podziemnym garażu World Trade Center.
- 1996 – zabicie 19 amerykańskich żołnierzy w Arabii Saudyjskiej.
- 1998 – zamach na amerykańskie ambasady w Nairobi (Kenia) i Dar es Salaam (Tanzania). Po tych zamachach Amerykanie przeprowadzili ataki rakietowe na bazy Al-Ka’idy w Sudanie i Afganistanie.
- 2000 – atak w Jemenie na amerykański niszczyciel USS Cole.
- 11 września 2001 – zamachy na World Trade Center i Pentagon, a także nieudany zamach (samolot z zamachowcami rozbił się na polach w Pensylwanii) na prawdopodobnie Biały Dom. Zginęło 2996 osób.
- 12 października 2002 – zamachy bombowe na Bali w Indonezji, w wyniku których zginęło 202 osób, w tym 88 australijskich turystów.
- 28 listopada 2002 – zamach na hotel oraz nieudana próba zestrzelenia samolotu w Mombasie.
- 15 listopada 2003 – zamach w Stambule: dwa samochody pułapki eksplodowały przed dwiema synagogami; zginęło 25 osób, a ponad 300 zostało rannych.
- 11 marca 2004 – zamachy bombowe w Madrycie na stacji kolejowej Atocha. Zginęło 191 osób, a ponad 1900 zostało rannych; wśród ofiar były cztery osoby z Polski.
- 7 lipca 2005 – zamachy w metrze i komunikacji miejskiej w Londynie. Zginęło 52 osoby, a 700 zostało rannych, wśród ofiar były 3 Polki.
- 23 lipca 2005 – zamach bombowy w Szarm el-Szejk (Egipt).
- 9 listopada 2005 – zamachy bombowe w hotelach w Ammanie (Jordania).
- 11 kwietnia 2007 – zamachy bombowe w Algierze (Algieria).
- 27 grudnia 2007 – zamach na Benazir Bhutto.
- 21 września 2008 – zamach na hotel Marriott w Pakistanie.
- 25 grudnia 2009 – nieudany zamach na samolot Airbus A330 linii Northwest Airlines, lecący z Amsterdamu do Detroit.
- 28 października 2010 – nieudany zamach, w samolocie UPS znaleziono dwie bomby, jako paczki wysłane z Jemenu do Stanów Zjednoczonych.
- 7 stycznia 2015 – zamach na redakcję Charlie Hebdo we Francji, w którym zginęło 12 osób, a 11 zostało rannych.
Kwestionowanie istnienia Al-Ka’idy
Sceptycy twierdzą, że brak jest wiarygodnych dowodów na istnienie Al-Ka’idy, a koncepcja globalnej organizacji terrorystycznej, jak przedstawia to Biały Dom oraz większość amerykańskich mediów, jest niemożliwa. Podkreślają, że tajne bazy Osamy bin Ladena nigdy nie zostały zlokalizowane, podobnie jak domniemana broń masowego rażenia Saddama Husajna. Adam Curtis, autor wspomnianego filmu BBC The Power of Nightmares, argumentuje, że globalny terroryzm, w tym Al-Ka’ida, jest wytworem specjalistów od fikcji propagandowych, mającym na celu uczynienie opinii publicznej bardziej przychylną planom neokonserwatystów pragnących umocnienia wpływów amerykańskich na Bliskim Wschodzie.
Nazwa Al-Ka’idy rzekomo pochodzi od nazwy bazy danych wywiadowczych, która zawierała informacje o osobach opłacanych przez Centralną Agencję Wywiadowczą podczas wojny radziecko-afgańskiej.
Oddziały Al-Ka’idy w Sahelu
Oddziały Al-Ka’idy stanowią poważne zagrożenie dla krajów Afryki Zachodniej. Grupa ta jest obecna w Mali, Burkinie Faso, Nigrze, Wybrzeżu Kości Słoniowej, Beninie oraz Senegalu. W regionie Sahelu działa wiele grup związanych z Al-Ka’idą, w tym:
- Dżama’at Nasr al-Islam wa-al-Muslimin (JNIM),
- Al-Qaeda in the Islamic Maghreb (AQIM),
- Ansaroul Islam,
- Al Muhajiroun,
- Al Hijra (dawniej: Muslim Youth Center),
- Macina Liberation Front (FLM).
W celu zdobycia przewagi w Afryce Zachodniej oddziały Al-Ka’idy prowadzą od 2012 roku ekspansję na południe kontynentu. Dzięki temu mogłyby rozszerzyć swoją działalność na kolejne państwa.
Zobacz też
Państwo Islamskie – organizacja terrorystyczna
Przypisy
Loading ...