Al-Jamani

Al-Jamani

Al-Jamani, znany także jako Za Al-Ayaman (koniec VII wieku), to pierwszy, legendarny władca państwa Songhajów. To od niego miała pochodzić dynastia Za.

Na podstawie tradycji ustnej, która została zebrana i spisana pomiędzy XVI a XVII wiekiem w dziełach Tarikkh el-Fettasz oraz Tarikh es-Sudan, mówi się, że władca ten przybył nad rzekę Niger z Jemenu. Był to typowy zabieg kronikarski, mający na celu uświetnienie pierwszej panującej dynastii. Podobne praktyki można znaleźć w tradycji klanu Keita (Malinke), który z kolei wywodzi swoje pochodzenie od Bilali Bunama, legendarnego przybysza z Mekki.

Legenda

Al-Jamani, po długiej i trudnej podróży w towarzystwie swojego brata (lub kowala i bębniarza, jak podają niektóre źródła), dociera do miasta Kukia, położonego nad Nigrem. Przybysze, ubrani jedynie w skóry, znajdują tam mieszkańców dręczonych przez demona rzeki, który przybierał postać ryby z kolczykiem w nosie. Ten zły duch wymagał ofiar, przestrzegania jego rozkazów oraz podporządkowywania się ustanowionym przez niego prawom. Sytuacja ta głęboko poruszyła przybysza, który postanowił wyzwolić zniewoloną ludność, zabijając rybę. Do tego celu wykorzystał specjalny harpun – dan, którego twórca stał się protoplastą wszystkich kowali. Wdzięczni mieszkańcy obwołali Al-Jamaniego królem, a jego małżeństwo z lokalną kobietą zapoczątkowało nową dynastię.

Interpretacja

W tej legendzie można dostrzec ślady dawnych konfliktów, które doprowadziły do powstania państwa Songhaj. Na początku, ten organizm był federacją składającą się z licznych rybaków Sorko, rolników Gabibi oraz myśliwych Gow. Jednak w VII wieku pomiędzy dotychczasowymi sojusznikami wybuchł otwarty konflikt. Z pewnością, zdając sobie sprawę z niemożności pokonania silniejszych i liczniejszych rybaków, rolnicy i myśliwi zwrócili się o pomoc do Berberów Lemtuna, a ich interwencja ostatecznie przeważyła szalę zwycięstwa na stronę Gow i Gabibi.

Przypisy

Bibliografia

• Farge J.D., The Cambridge History of Africa – vol.2, from c.500 BC to AD 1050, Londyn 2008
• Tymowski M., Historia Mali, Wrocław 1979
• Abderrahman es-Sadi, Tarikh es-Soudan, tłum. fr. Houdas O., Paryż 1900