Ahmed ibn Abu Jakub ibn Dżafar ibn Wadich al Katib al Abbasi al Jakubi to arabski historyk z VIII wieku, który należy do wczesnych przedstawicieli pragmatycznego podejścia w literaturze historycznej świata arabskiego.
Biografia
Al-Jakubi był potomkiem wyzwolonego niewolnika jednego z przedstawicieli rodu Abbasydów, co tłumaczy jego przydomek Al Abbasi. Dokładny rok jego urodzenia jest nieznany. Młodzieńcze lata spędził w Armenii, a następnie służył u Tahirydów w Chorasanie. Po upadku tej dynastii w roku 259 od hidżry, czyli w 873 roku naszej ery, Al Jakubi wyruszył w podróż do Indii i Egiptu, gdzie mieszkał aż do swojej śmierci w 284 roku (897).
Twórczość
Historia (Ta’arich)
Najprawdopodobniej jeszcze w Chorasanie Al Jakubi napisał swoją „Historię” (Ta’arich), która jest jednym z pierwszych arabskich dzieł poświęconych historii światowej. Praca ta dzieli się na dwie główne części:
- Pierwsza część zaczyna się od historii patriarchów znanych z Biblii, a następnie opisuje dzieje Jezusa, apostołów oraz królów różnych krajów. Al Jakubi przedstawia również różne ludy współczesne sobie, takie jak Bedżowie, Al Chabaszowie, Zindżowie czy Sudańczycy. W przypadku ludów afrykańskich, Al Jakubi nie tylko relacjonuje ich historię, ale również ukazuje wiedzę Arabów o tych narodach w momencie pisania książki. Opisuje administrację różnych regionów, ich zasoby naturalne oraz obyczaje mieszkańców. Nazwy geograficzne podane w dziele nie zawsze są jednoznaczne i mogą być trudne do zidentyfikowania.
- Druga część dotyczy historii krajów islamu od narodzenia Proroka aż do 258 roku (872). W tej części brakuje niemal informacji o krajach sąsiadujących z islamem. Taki brak można wyjaśnić tym, że Al Jakubi, którego przekonania szyickie były głęboko zakorzenione w rodzinie, koncentrował się głównie na ruchach szyickich, co wyraźnie odzwierciedla jego tekst. Ta’arich zawiera wiele informacji, które nie są dostępne w innych źródłach.
Kitab al buldan
Podobnie jak wielu innych arabskich autorów z tego okresu, Al Jakubi interesował się historią i geografią. Do naszych czasów dotrwały obszerne fragmenty jego pracy „Kitab al buldan” (Księga krajów), napisaną w 278 roku (891) w Egipcie. Książka ta pełniła funkcję informatora administracyjno-geograficznego, podobnie jak dzieła Ibn Chordabecha i Kudamy ibn Dżarafa. W przeciwieństwie do tych autorów, Al Jakubi włączył do swojej pracy wiele osobistych obserwacji. Posiadał również zmysł krytyczny, porównując różne źródła. Dzięki temu, mimo że jego celem było przekazanie minimalnej wiedzy geograficznej niezbędnej dla wykształconego człowieka tamtych czasów, starał się unikać niezweryfikowanych informacji.
W „Kitab al buldan” zawarte są dane dotyczące dróg, odległości między krajami, minerałów oraz ich wydobycia. Najlepiej znał górny bieg Nilu, szczególnie tereny zamieszkiwane przez Nubijczyków i Bedżów, natomiast mniej informacji podaje na temat Sudanu. Możliwe, że przy pisaniu „Kitab al buldan” korzystał z innych źródeł niż przy redagowaniu „Historii”. W każdym razie informacje o tych samych miejscach w obu dziełach znacznie się różnią, chociaż nie są ze sobą sprzeczne.
Wydania drukowane
Obydwa dzieła Al Jakubiego zostały wydane pod koniec XIX wieku.
Linki zewnętrzne
Bibliografia
Древние и средневековые источники по этнографии и истории Африки южнее Сахары. Т. 1. Арабские источники VII-X вв. М.-Л. АН СССР. 1960.
[М.Th. Ноutsma]. Ibn Wadhih qui dicitur al-Ja’qubi historiae, ed. M. Th. Houtsma, tt. I—II. Luorduni Batavorum, 1883.
[M. J. de Gоеje]. Kitab al-а’lак an-nafisa auctore Abu Ali Ahmed ibn Omar ibn Rosteh et Kitab al-boldan auctore Ahmed ibn Abi Jakub ibn Wadhih al-Katib al-Ja’kubi, ed. M. J. de Goeje. Lugduni Batavorum, 1892 (BGA, VII).
G. Broeckelmann, GAL, I, стр. 226; SB, I, стр. 405.
С. Broeckelmann. Al-Ja’kubi. El, II, стр. 1215—1216.
И. Ю. Крачковский. Арабская географическая литература. В кн.: И. Ю. К рачковский, Избранные сочинения, т. IV, М.—Л., 1957, стр. 151—154.
Loading ...