Al Hussein

Al Hussein lub al-Husayn (arab. الحسين, pol. al. Husejn) to iracki pocisk balistyczny, który został stworzony pod koniec lat 80. XX wieku na bazie radzieckiego pocisku R-17 (w kodzie NATO SCUD-B).

Historia

Historia pocisku Al Hussein sięga początków wojny z Iranem. Irak jako pierwszy kraj zaangażowany w konflikt wykorzystał rakiety balistyczne dalekiego zasięgu podczas wojny iracko-irańskiej, wystrzeliwując ograniczoną liczbę pocisków 9K52 Łuna (NATO: FROG-7) w kierunku miast Dezful i Ahwaz. W odpowiedzi, Iran użył pocisków R-17 (SCUD-B), które pozyskał z Libii. Te rakiety miały zasięg do 298 kilometrów (185 mil), co sprawiło, że kluczowe irańskie miasta, takie jak As-Sulajmanijja, Kirkuk oraz stolica Bagdad, znalazły się w zasięgu irańskich pocisków balistycznych.

Irak również dysponował pociskami R-17 (SCUD-B), jednak nie mogły one uderzać w główne irańskie centra przemysłowe, w tym stolicę Teheran, ponieważ irańskie miasta były oddalone o więcej niż 480 km (300 mil). Irakijscy naukowcy zostali skierowani do inżynierii wstecznej pocisków radzieckich (R-17) w celu krótkoterminowego zwiększenia zasięgu i ładowności. Długoterminowym celem było stworzenie całkowicie lokalnego systemu rakietowego w Iraku. Mimo że ten cel ostatecznie się nie powiódł, wiedza zdobyta podczas inżynierii wstecznej pozwoliła Irakijczykom na modyfikację R-17. W latach 1988–1990 Irakijczycy zrobili znaczne postępy w swoim lokalnym programie rakietowym, aby zniwelować irańską przewagę rakietową. Irakijscy inżynierowie, korzystając w dużej mierze z zagranicznej pomocy technicznej, stworzyli program koncentrujący się na udoskonaleniu działania R-17 (SCUD-B) do serii pocisków balistycznych o zasięgu przekraczającym 800 kilometrów.

Miejsce montażu pocisków znajdowało się w pobliżu At-Tadżii. Efektem tego programu był nowy pocisk Al-Hussein (w ramach projektu Projekt 1728) oraz jego ulepszona wersja, Al Abba. Al-Hussein miał zasięg od 600 do 650 km (około 400 mil) i umożliwił armii Iraku atakowanie głęboko położonych irańskich celów strategicznych, takich jak miasta, bazy wojskowe, lotniska i fabryki.

Prace nad pociskiem

Dokumentacja programu rakietowego Iraku (w tym Al Hussein) okazała się trudna do uzyskania z różnych powodów. Po pierwsze, Irak wykazywał niechęć do przestrzegania ustaleń ONZ po I wojnie w Zatoce Perskiej, a dodatkowo początkowe informacje dostarczone przez Irak były opisane jako „mylące, wprowadzające w błąd lub niedokładne”, co utrudniało precyzyjne opisanie programu.

Iracki program taktycznych pocisków balistycznych skupił się początkowo na udoskonaleniu R-17 z głowicą 8K14 (znaną w kodzie NATO jako SS-1c). Irakijscy naukowcy rozpoczęli od inżynierii wstecznej R-17. W szczególności zdobyli wiedzę na temat systemów napędowych, materiałów pędnych, technologii naprowadzania na cel, systemów sterowania oraz produkcji płatów, a także nabyli sprzęt do precyzyjnej obróbki. Wysiłki obejmowały zakup zaawansowanych maszyn oraz komponentów od różnych dostawców do systemów rakietowych.

Pocisk został zmodyfikowany poprzez zmniejszenie wagi oryginalnej głowicy z 945 kg do 500 kg oraz zwiększenie pojemności paliwa. Irakijczycy rozszerzyli również szynę nośną produkowaną przez Sowietów MAZ-543, aby dostosować ją do dłuższych pocisków budowanych lokalnie. Jednostką odpowiedzialną za obsługę nowych pocisków była początkowo Brygada 224, utworzona w 1976 roku, która zajmowała się obsługą R-17 importowanych z ZSRR od 1972 roku. Głowica Al-Hussein mogła być wyposażona w ładunki: konwencjonalne (wybuchowe), chemiczne, biologiczne i nuklearne. Według raportów inspektorów ONZ, Irakijczycy byli w stanie wyprodukować wszystkie główne elementy systemu do 1991 roku.

Al-Hussein miał długość 12,46 lub 11,50 metra oraz średnicę 0,88 m. Prowadzenie było bezwładne, bez fazy końcowej. Wysokość, na której spłonął silnik, wynosiła 50 km, a najwyższa wysokość trajektorii (apogeum) – 151 km. Oszacowany błąd kołowy, czyli dokładność uderzenia, wynosił około 1000 metrów (promień 2 km), a waga wystrzelonego pocisku wynosiła 6400 kg. Irak zobowiązał się do produkcji tych pocisków lokalnie na rynek krajowy.

W 1988 roku Irak rozpoczął prace nad systemem odzyskiwania spadochronu dla głowicy rakietowej Al Hussein, które trwały do 1990 roku. Na początku 1990 roku Irak zwrócił się do co najmniej trzech różnych firm o opracowanie, produkcję i dostawę systemu do produkcji Al Hussein, jednak nie uzyskał odpowiedzi.

Plany Iraku dotyczące produkcji Al Husseina zakładały wyprodukowanie 200 pocisków, ale ostatecznym celem było stworzenie 1000 pocisków głównie na eksport. Do kwietnia 1991 roku Irak poczynił znaczące postępy w lokalnych wysiłkach produkcyjnych, osiągając sukces w produkcji i testowaniu praktycznie wszystkich głównych elementów pocisków Al Hussein, z wyjątkiem żyroskopów, których problemu nie udało się rozwiązać. Irak miał kontrakty na zagraniczne zamówienia na żyroskopy do ostatniego kwartału 1995 roku.

Irak przeprowadził 12 testów statycznych oraz 4 testy w locie lokalnie produkowanych silników, z których kilka zakończyło się sukcesem. W 1989 roku utworzono drugą brygadę wojskową, 223, wyposażoną w 4 lokalnie opracowane wyrzutnie osadzone na przyczepach, znane jako Al-Nida. Istniała także druga miejscowa wyrzutnia, Al-Waleed, która jednak najwyraźniej nigdy nie zaczęła działać. Irak zbudował sześć stacjonarnych wyrzutni rakiet dla swoich pocisków Al Hussein na lotnisku H-2 w zachodnim Iraku, blisko granicy z Jordanią.

Użycie bojowe

Wojna Iracko-Irańska

W latach 1987–1988 wystrzelono do 200 pocisków przeciwko Iranowi, powodując śmierć około 2000 osób. Cele ataków obejmowały Teheran, Kom i Isfahan. Niska celność tych pocisków sprawiała, że nie były one skuteczne w prowadzeniu dużej kampanii przeciwko wrogowi (Iranowi).

W efekcie, broń ta stała się narzędziem terroru, prowadząc do emigracji tysięcy cywilów, zmuszając ich do opuszczenia głównych irańskich miast.

Ta wymiana pocisków balistycznych była określana jako „wojna miast”. Pełnoskalowa kampania trwała od 29 lutego 1988 roku do momentu uzgodnienia rozejmu przez obie strony 20 kwietnia 1988 roku. Irak, starający się o jakiekolwiek ustępstwa ze strony Iranu, był postrzegany przez niektórych autorów jako „zwycięzca”.

Według irańskich źródeł, kadłub i głowica bojowa miały tendencję do rozpadu na fragmenty podczas ponownego wchodzenia w atmosferę, co stanowiło później przewagę dla pocisku Patriot podczas wojny w Zatoce Perskiej w 1991 roku.

I wojna w Zatoce Perskiej

Po zakończeniu wojny z Iranem (1980–1988), która zakończyła się rozejmem, gospodarka Iraku poważnie ucierpiała w wyniku 8-letniego konfliktu. Po wojnie relacje Iraku z Zachodem stały się bardziej napięte z powodu ponad 80-miliardowego długu, który stał się niemożliwy do spłacenia. Saddam Husajn, ówczesny prezydent Iraku, postanowił zaatakować Kuwejt (który dysponował większymi złożami ropy niż Irak i miał część jego długu), powołując się na historyczne zaszłości między Kuwejtem a Irakiem.

Podczas operacji Pustynna Burza w 1991 roku, Saddam Hussein użył taktycznych pocisków balistycznych krótkiego zasięgu (SRBM) przeciwko różnym strategicznym celom.

Wystrzelono 46 pocisków Al Hussein w kierunku Arabii Saudyjskiej oraz 42 w stronę Izraela, w styczniu i lutym 1991 roku.

Największym osiągnięciem taktycznym Al Hussein było zniszczenie koszar wojsk amerykańskich w Dhahran w Arabii Saudyjskiej 25 lutego 1991 roku, co skutkowało śmiercią 28 żołnierzy oraz 110 rannymi, głównie rezerwistami z Pensylwanii. Jedna z jednostek uczestniczących w tym incydencie, 14 kwatera kwatermistrza, specjalizująca się w oczyszczaniu wody, poniosła największe straty wśród amerykańskich żołnierzy rozmieszczonych w Zatoce Perskiej, gdzie 81% żołnierzy zostało zabitych lub rannych.

Niepowodzenie systemu Patriot w śledzeniu irackiego pocisku nad Dhahranem było spowodowane ograniczeniem zasięgu radaru, wynikającym z długotrwałego używania oprogramowania przez ponad 100 godzin bez resetowania, co wpłynęło na jego działanie.

Jedynie 10 z 46 pocisków Al Hussein wystrzelonych w Arabii Saudyjskiej spowodowało znaczne zniszczenia. Trafienia wywołały dwie eksplozje w amerykańskich bazach wojskowych (w tym w koszarach w Dhahran), jedną w budynku rządowym Arabii Saudyjskiej, a pozostałe siedem w obiektach cywilnych. Oprócz żołnierzy amerykańskich, władze saudyjskie zgłosiły śmierć jednego ochroniarza oraz około 70 rannych cywilów na skutek wybuchu pocisku.

Trzydzieści osiem z 42 pocisków wymierzonych w Izrael wylądowało w granicach tego kraju; pozostałe cztery spadły na obszar Zachodniego Brzegu Morza Martwego. Choć tysiące domów i mieszkań zostało uszkodzonych w wyniku ostrzału, tylko dwie osoby zmarły bezpośrednio w wyniku ataków, a kolejnych 12 straciło życie z przyczyn pośrednich (w tym uduszenie podczas noszenia masek przeciwgazowych oraz zawały serca). Zagrożenie ze strony Al Husseina oraz innych pocisków R-17 wymusiło na siłach powietrznych koalicji przekierowanie 40% misji w celu zlikwidowania wyrzutni oraz ich pojazdów wsparcia i zaopatrzenia, co opóźniło lądowe operacje o tydzień.

Koalicja podjęła skoordynowane wysiłki w celu zlokalizowania i zniszczenia pocisków oraz ich wyrzutni, operację tę nazwano „Polowaniem Na SCUDY”.

Początkowo mobilne wyrzutnie pocisków R-17 (SCUD-B) oraz Al Hussein były uważane za mało istotny element kampanii, jednak szybko okazało się, że są liczniejsze niż przewidywano i trudniejsze do zniszczenia z powodu umiejscowienia na pojazdach kołowych typu Maz 543. Połączone siły powietrzne, uderzeniowe oraz specjalne (SOF) zostały wysłane w misje polowania na pociski balistyczne w Iraku, używając samolotów A10 Thunderbolt II oraz F-15E Strike Eagle.

Badania przeprowadzone podczas operacji Pustynna Burza dostarczyły wystarczających dowodów na to, że Siły Specjalne, współpracując z powietrznymi siłami specjalnymi oraz lotnictwem, mogą być najskuteczniejszym narzędziem w walce z tym zagrożeniem.

Wersje AL Hussein

AL-Hussein/al husayn

Podstawowa wersja Al Hussein powstała w wyniku modernizacji i ulepszenia R-17 NATO (SCUD B). Rakieta ma zasięg 648 km (400 mil), jej waga wynosi 6400 kg, a długość 11,50 lub 12,46 metra (w zależności od źródeł) oraz szerokość 0,88 metra. Głowice ważą 500 kg lub 1102 funty, a ich rozrzut sięga 1000 metrów (3,14 km²).

Rodzaje głowic:

wybuchowa
chemiczna
biologiczna
jądrowa

AL Hirara

Na podstawie niepotwierdzonych informacji z października 1990 roku, Irak produkował odmianę Al Hussein przeznaczoną do ataków na szybkie obiekty naftowe. Al Hijara miały uwalniać chmury trującego dymu, które mogły zabić personel na ziemi, a także powodować zapłon studni naftowych. Istniała również wersja z betonową głowicą do ataków na umocnione cele, takie jak schrony atomowe.

Rodzaje głowic:

z trującym gazem
z głowicą betonową

Al Abbas

Była to rozszerzona wersja Al Husseina o zasięgu od 750 km do nawet 900 km, z nową trzyskładnikową mieszanką paliwa. W 1988 roku uruchomiono tylko jeden prototyp, a od tego czasu nic się nie zmieniło. Myślano wtedy, że program irańskich pocisków będzie trwał 20 lat, jednak Irak zmagał się z dwiema wojnami: jedną w 1991 roku, a drugą w 2003 roku.

Rodzaje głowic były prawdopodobnie takie same jak w Al Hussein. Wyprodukowano również wariant Al Hussein znany jako Al Husajn Short.

Podsumowanie

Zgodnie z warunkami zawieszenia broni z marca 1991 roku, potwierdzonymi przez rezolucję 687 Rady Bezpieczeństwa ONZ, powołano komisję UNSCOM, której celem było zapewnienie wstrzymania irackiego programu rakietowego. Zezwolono im jedynie na zakup lub produkcję pocisków o zasięgu nieprzekraczającym 150 km.

Pod koniec I wojny w Zatoce Perskiej rząd iracki ogłosił, że dysponuje jedynie 61 pociskami Al Hussein oraz innymi pociskami balistycznymi, które zostały zniszczone pod nadzorem UNSCOM. Proces ten zakończono w lipcu 1991 roku. Zachodnie mocarstwa były jednak podejrzliwe wobec Iraku i obawiały się, że armia iracka mogła ukryć do 200 pocisków.

W 1996 roku UNSCOM utrzymywało, że Irak wciąż ukrywa od sześciu do szesnastu ulepszonych pocisków R-17 (NATO SCUD-B), które potencjalnie mogły przenosić głowice chemiczne lub biologiczne.

Te pociski wymykały się inspektorom UNSCOM, a także 20 głowic rakietowych dalekiego zasięgu wyprodukowanych przed 1991 rokiem, które były przeznaczone do przenoszenia broni biologicznej. W 1996 roku UNSCOM doszło do wniosku, że Irak wyprodukował lokalnie 80 pocisków podobnych do R-17, co podważyło ogólnie przyjęte liczby przedstawione przez UNSCOM (po przegranej wojnie o złoża kuwejckiej ropy naftowej na Irak nałożono ograniczenia dotyczące posiadania pocisków balistycznych dalekiego zasięgu oraz ich produkcji). Zespoły UNSCOM, które odwiedzały Irak w 1996 roku, nie były w stanie zlokalizować ukrytych pocisków, jednak UNSCOM nadal badało metody ukrywania pocisków Al Hussein i R-17 w Iraku.

W połowie 1996 roku dezerter, który był oficerem armii Iraku, stwierdził, że wierzy, iż „Saddam Husajn zachował około 40 pocisków typu SCUD-B”. Po niechętnym wycofaniu się UNSCOM z Iraku, niektórzy szacowali w 1998 roku, że Irak może wznowić produkcję rakiet Al Hussein w ciągu jednego roku.

W białej księdze Stanów Zjednoczonych z 1998 roku stwierdzono, że Irak utrzymał niewielką ilość rakiet typu R-17 i mógł złożyć Al Hussein, integrując oryginalne systemy kierowania i kontroli pocisku, ukryte przed UNSCOM z częściami produkowanymi w Iraku.

W lutym 2000 roku Uzi Rubin, członek izraelskiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego i były szef izraelskiego programu obrony przeciwrakietowej Homa, twierdził, że Irak posiada 50 pocisków Al Hussein, a 24 lutego 2000 roku, że reżimowi Saddama Husajna udało się ukryć pociski, które mogą zostać rozmieszczone w krótkim czasie na stanowiskach bojowych.

Irakijczycy wykorzystali postanowienia zawieszenia broni, opracowując dwa rodzaje pocisków balistycznych krótkiego zasięgu, Ababil-100 oraz Al-Samoud, które były w fazie eksperymentalnej w momencie inwazji na Irak w 2003 roku.

Projekty te stały się częścią casus belli, podnoszonego przez amerykańską administrację, w tym przez 43. prezydenta USA George’a Walkera Busha, przeciwko Saddamowi Husajnowi.