Al Gore, właściwie Albert Arnold Gore junior (ur. 31 marca 1948 w Waszyngtonie) to amerykański polityk i działacz Partii Demokratycznej, który przez wiele lat był członkiem Kongresu oraz 45. wiceprezydentem Stanów Zjednoczonych w latach 1993–2001 podczas prezydentury Billa Clintona. W 2000 roku kandydował na prezydenta, zdobywając większość w głosowaniu powszechnym, lecz przegrał w Kolegium Elektorskim. Z wykształcenia jest dziennikarzem i autorem kilku książek. W 2007 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za działania na rzecz walki z globalnym ociepleniem. Gore zyskał popularność dzięki filmowi Niewygodna prawda, który zdobył Oscara i poruszał problem globalnego ocieplenia.
Życiorys
Przed rozpoczęciem kariery politycznej
Gore urodził się w stolicy USA, Waszyngtonie, w zamożnej rodzinie. Jego ojcem był Albert Gore senior, długoletni kongresmen i senator z Tennessee, który był także rodzinnym stanem Gore’a. Dzieciństwo Al’a spędził pomiędzy Waszyngtonem a Tennessee.
W Waszyngtonie uczęszczał do szkoły średniej, gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Mary Elizabeth Atchieson, znaną jako Tipper Gore.
Ukończył prestiżowy Uniwersytet Harvarda, gdzie studiował w latach 1965–1969. Następnie, w latach 1969–1971, służył w Wietnamie w armii, w dziale prasowym, będąc przeciwnikiem tej wojny. Gore nigdy nie podkreślał swojego statusu kombatanta, co różniło go od Billa Clintona czy George’a W. Busha.
W 1970 roku ożenił się z Tipper, z którą miał czworo dzieci: Karenna (ur. 1973), Kristin (ur. 1977), Sarah (ur. 1979) i Al III (ur. 1982). Karenna jest zamężna z Drewem Schiffem i ma dzieci.
Po powrocie do Tennessee Gore pracował jako dziennikarz.
Izba Reprezentantów
W 1976 roku Gore ubiegał się o mandat w Izbie Reprezentantów z 4. okręgu wyborczego w Tennessee. W prawyborach pokonał Stanleya Rogersa, a w listopadzie wygrał z republikańskim rywalem. Gore zasiadał w Izbie przez cztery dwuletnie kadencje.
Senat
W 1984 roku został kandydatem do Senatu, ubiegając się o miejsce po nieubiegającym się o czwartą kadencję republikaninie Howardzie Bakerze. Gore odniósł sukces w wyborach i został ponownie wybrany w 1990 roku.
W Senacie zyskał reputację konserwatywnego demokrata, sprzeciwiając się liberalizacji prawa do aborcji oraz ograniczeniu prawa do posiadania broni. Był także aktywnym działaczem na rzecz ochrony środowiska. Krytykował prezydenta Ronalda Reagana za planowanie nowego typu broni nuklearnej, twierdząc:
„Jest to błąd w ocenie równie poważny jak dostarczanie broni Iranowi. Jest to błąd o znaczeniu historycznym, drugi wielki błąd za kadencji Reagana.”
Podczas I wojny w Zatoce Perskiej Gore jako jeden z nielicznych demokratycznych senatorów poparł wysłanie wojsk do Kuwejtu i Iraku.
W czasie swojej kadencji napisał bestsellerową książkę na temat ochrony środowiska pt. Ziemia na krawędzi.
Kandydat do nominacji prezydenckiej w roku 1988
W 1988 roku, mając 40 lat, Gore zgłosił swoją kandydaturę w prawyborach demokratycznych. Wypadł dobrze, szczególnie w rywalizacji z kongresmenem Dickiem Gephardtem, ale ostatecznie nominację zdobył gubernator Michael Dukakis z Massachusetts, który przegrał w wyborach z republikaninem George’em H.W. Bushem.
Wiceprezydent USA
W 1992 roku Gore nie ubiegał się o nominację prezydencką, którą zdobył gubernator Arkansas Bill Clinton. Clinton zaproponował Gore’owi wspólny start jako kandydat na wiceprezydenta. Początkowo decyzja ta spotkała się z krytyką, jednakże nie z powodu samej osoby Gore’a, lecz z uwagi na strategię wyborczą (stany Tennessee i Arkansas graniczą ze sobą).
W listopadzie 1992 roku demokratyczny duet Clinton-Gore pokonał urzędującego prezydenta i wiceprezydenta George’a H.W. Busha oraz Dana Quayle’a oraz silnego kandydata niezależnego Rossa Perota.
20 stycznia 1993 roku Gore został zaprzysiężony na urząd wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych.
Choć Konstytucja nie przypisuje wiceprezydentowi dużych uprawnień, Gore stał się jedną z kluczowych postaci w Białym Domu i bliskim doradcą prezydenta. Brał udział w projektach, które przyczyniły się do największego wzrostu gospodarczego w historii USA. Uważano go za jednego z najbardziej wpływowych i popularnych wiceprezydentów w dziejach.
Nie dziwi więc fakt, że w 1996 roku po raz kolejny został nominowany i wraz z Clintonem pokonał republikanów Bobem Dole i Jackiem Kempem.
Kontrowersje wokół wyborów w 2000
Gdy Clinton nie mógł ubiegać się o reelekcję w 2000 roku, Gore wydawał się naturalnym kandydatem na jego następcę. Z łatwością wygrał prawybory i został nominowany na konwencji w Los Angeles. Jego kandydatem na wiceprezydenta był Joseph Lieberman z Connecticut, pierwszy Żyd nominowany na to stanowisko przez jedną z dwóch głównych partii.
Gore i Lieberman zmierzyli się z republikańskim duopolem składającym się z syna byłego prezydenta, gubernatora stanu Teksas George’a W. Busha oraz byłego sekretarza obrony Dicka Cheneya.
Wyścig wyborczy był bardzo zacięty. Gore uzyskał o ponad pół miliona głosów więcej od Busha, ale przez długi czas wyniki wyborów w stanie Floryda były niepewne, a jego głosy elektorskie miały kluczowe znaczenie dla wyniku. Gubernatorem Florydy był brat Busha, Jeb Bush, który naciskał na zaprzestanie liczenia kontrowersyjnych głosów, powołując się na stanowe prawo, które wymagało zakończenia przeliczania głosów w ciągu 7 dni po wyborach. Sprawa ostatecznie trafiła do Sądu Najwyższego, który uznał sposób przeliczania głosów na Florydzie za sprzeczny z 14. poprawką do Konstytucji. Wiele osób uznało decyzję SN za skandaliczną i podważyło jej wiarygodność. Inni dostrzegli w tym dowód na słabości systemu, gdyż ktoś, kto przegrał w głosowaniu powszechnym, mógł zostać prezydentem. Dodatkowo, przed wyborami z rejestru wyborców wykreślono około 50 tysięcy osób, głównie czarnoskórych i zarejestrowanych demokratów (potencjalnych zwolenników Gore’a). Rząd Florydy tłumaczył to błędami technicznymi, twierdząc, że „prawo nie działa wstecz”.
Po wiceprezydenturze
Po zakończeniu kadencji Gore zapowiedział, że zamierza ubiegać się o ponowną nominację w 2004 roku. Wydawało się to logicznym krokiem w obliczu popularności Busha po wydarzeniach z 11 września 2001 roku, jednak ostatecznie Gore zrezygnował z tego zamiaru, wspierając zaskakująco kandydaturę byłego gubernatora Vermont Howarda Deana. Niektórzy twierdzili, że jego celem było doprowadzenie do porażki demokratów, aby mieć wolną drogę do nominacji w 2008 roku. Ostatecznie nominację zdobył nie Dean, lecz senator John Kerry, który przegrał z Bushem. Gore był pierwszym mówcą na konwencji partii w Bostonie.
Od 2001 roku Gore pełni rolę starszego doradcy w Google, a od 2003 roku zasiada w radzie nadzorczej Apple. Wykłada na wielu amerykańskich uniwersytetach. Krytykował administrację Busha od samego początku za decyzję o ataku na Irak i popierał legalizację małżeństw osób tej samej płci.
W 2006 roku opublikował książkę oraz wziął udział w filmie dokumentalnym Niewygodna prawda, w którym przedstawia zagrożenia związane z globalnym ociepleniem. 7 lipca 2007 roku współorganizował globalne koncerty Live Earth, które odbyły się na wszystkich kontynentach, w miastach takich jak Hamburg, Nowy Jork, Londyn, Johannesburg, Sydney i Rio de Janeiro, z udziałem wielu znanych artystów, m.in. Madonny, UB40 i Metallici.
12 października 2007 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. W 2014 roku został uhonorowany chorwackim Wielkim Orderem Królowej Jeleny, a w 2024 roku otrzymał Prezydencki Medal Wolności.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)
Biografia Senat Stanów Zjednoczonych (ang.)
Al Gore ostrzega o ostatnich zmianach klimatu – miniwyklad audio/video na łamach TED, 2009
Loading ...