Al-Fatat

Al-Fatat, czyli جمعية العربية الفتاة, Dżamijjat al-Arabijja al-Fatat – Stowarzyszenie Młodych Arabów – to tajna organizacja polityczna, która funkcjonowała w Imperium Osmańskim w latach 1911-1916.

Historia

Okoliczności powstania

W drugiej połowie XIX wieku na terenach syryjskich, będących pod rządami osmańskimi, miało miejsce odrodzenie kulturalne. Syryjscy artyści oraz działacze kulturalni odegrali kluczową rolę w procesie odnowy arabskiej. Jednym z efektów tych przemian stało się wykształcenie nowoczesnej arabskiej tożsamości narodowej, niezależnej od wyznania. Działacze narodowi z Syrii sprzeciwiali się tureckiemu panowaniu i domagali się, aby język arabski stał się drugim oficjalnym językiem Imperium oraz żądali autonomii dla prowincji, w których dominowali Arabowie. Ruch narodowy Arabów syryjskich zyskał na znaczeniu po rewolucji młodotureckiej, podczas której nowe władze stanowczo odrzuciły postulaty arabskie. W 1909 roku władze tureckie wprowadziły zakaz tworzenia organizacji narodowych.

Al-Fatat powstał w 1911 roku z inicjatywy syryjskich działaczy emigracyjnych w Paryżu. Organizacja postulowała przekształcenie Imperium Osmańskiego w dwunarodowe państwo, łączące Turków i Arabów. Nazwa organizacji odnosiła się do ruchu młodotureckiego. Jej założyciele pochodziły z rodzin syryjskich elit miejskich. Al-Fatat ściśle współpracował z inną arabską organizacją – Al-Ahd (Porozumienie), utworzoną przez oficerów tureckiej armii, głównie z terenów dzisiejszego Iraku. W skład organizacji wchodziła grupa arabskich deputowanych do tureckiego parlamentu. W 1913 roku Al-Fatat zorganizował w Paryżu Kongres Arabski, któremu przewodniczył Abd al-Hamid az-Zahrawi, jeden z deputowanych. Na kongresie domagano się szerszej autonomii dla arabskich prowincji Imperium Osmańskiego, zwiększenia budżetowych nakładów na ich rozwój oraz szerszego dostępu Arabów do wysokich stanowisk państwowych. Nie postawiono jednak postulatów niepodległościowych.

Działalność w Syrii

Po rozpoczęciu I wojny światowej organizacja przeniosła swoją siedzibę do Damaszku. Władze tureckie szybko zauważyły działalność spiskową Arabów, w tym ich plany dotyczące zainicjowania buntu w oddziałach złożonych z żołnierzy arabskich. W latach 1915-1916 miały miejsce represje, w wyniku których kilkuset arabskich działaczy zostało aresztowanych, deportowanych i poddanych torturom, a kilkudziesięciu z nich skazano na śmierć. 6 maja 1916 roku w Damaszku, na rozkaz Dżemala Paszy, publicznie stracono 21 byłych deputowanych parlamentu tureckiego, którzy zostali uznani za winnych zdrady i spisku antypaństwowego oraz dążeń do oderwania syryjskich prowincji od Imperium Osmańskiego. Wśród straconych znajdowało się wielu znanych działaczy Al-Fatat, takich jak Abd al-Hamid az-Zahrawi, Szukri al-Asali, Abd al-Wahad al-Inklizi, Rafik Sallum oraz Umar Hamad. Represje te osłabiły ruch arabski, pozbawiając go liderów. Pozostali na wolności członkowie organizacji nawiązali kontakty z Fajsalem, synem szarifa Mekki Husajna, i uznali jego przywództwo w ruchu wyzwoleńczym Arabów, który dążył już nie do państwa dwunarodowego, ale do niepodległości. W kwietniu 1915 roku sam Fajsal został zaprzysiężony na członka Al-Fatat. Działacze organizacji wzięli udział w powstaniu arabskim, które wybuchło w 1916 roku.

Przypisy