Al-Chisas (arab. الخصاص) – nieistniejąca już arabska wieś, która znajdowała się w Dystrykcie Safedu w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona w trakcie I wojny izraelsko-arabskiej, kiedy to 25 maja 1948 roku przeprowadzono działania wojny psychologicznej przez Siły Obronnych Izraela.
Położenie
Al-Chisas usytuowana była w północnej części Doliny Hula na obszarze Galilei. Zgodnie z danymi z 1945 roku, wieś obejmowała obszar o powierzchni 479,5 ha, a jej populacja wynosiła wówczas 530 osób, w tym 60 Żydów.
Historia
Po I wojnie światowej, w 1918 roku, al-Chisas znalazła się w francuskiej strefie okupacyjnej Libanu, a następnie w granicach francuskiego Mandatu Syrii i Libanu. Brytyjczycy utworzyli Mandat Palestyny na południu. Francuzi zarządzali tym terenem w sposób dość swobodny, co prowadziło do licznych niepokojów i zamieszek społecznych. W tym czasie wielu Arabów zaangażowało się w dążenie do utworzenia Wielkiej Syrii. W wyniku tego nasiliły się tendencje panarabskie oraz wybuchły walki w Libanie i Syrii, a obszar przygraniczny stał się terenem o niepewnym statusie. Zgodnie z porozumieniem brytyjsko-francuskim z 1920 roku, stwierdzono, że obszar al-Chisas ma zostać włączony do brytyjskiego Mandatu Palestyny, jednak formalności w tej sprawie przeciągnęły się do kwietnia 1924 roku.
W poszukiwaniu rozwiązania narastającego konfliktu izraelsko-arabskiego, 29 listopada 1947 roku przyjęto Rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181, która przewidywała, że obszar ten wejdzie w skład nowo utworzonego państwa żydowskiego. Arabowie odrzucili tę rezolucję, co doprowadziło do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny dzień później. W trakcie konfliktu, siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej sparaliżowały żydowską komunikację w całej Galilei. W ramach operacji odwetowych, w nocy z 18 na 19 grudnia 1947 roku, do wsi al-Chisas wkroczyła kompania szturmowa Palmach, w wyniku czego zginęło 10 Arabów, w tym 5 dzieci. Atak ten wstrząsnął opinią publiczną w środowiskach syjonistycznych. Wydział Polityczny Agencji Żydowskiej publicznie skrytykował takie metody działań, a Josef Sapir z Komitetu Obrony zaapelował o ukaranie sprawców, jednak nie podjęto żadnych działań w tej sprawie.
W miarę postępującego konfliktu, mieszkańcy al-Chisas zaczęli obawiać się kolejnych ataków, co doprowadziło do opuszczenia wsi przez pierwszą falę uchodźców 11 maja 1948 roku. Gdy cztery dni później wybuchła I wojna izraelsko-arabska, niepokoje tylko się nasiliły. W wyniku kampanii psychologicznej, 25 maja wieś opuściła druga fala uchodźców. Pozostałych 55 mieszkańców zmuszono do ucieczki w nocy z 5 na 6 czerwca 1949 roku. Zostali przetransportowani ciężarówkami do opuszczonej arabskiej wioski Akbara, położonej na południe od Safedu, gdzie mieszkali przez 18 lat, a następnie zgodzili się na przesiedlenie do wsi Hamam.
Miejsce obecnie
Na terenach, gdzie niegdyś znajdowała się al-Chisas, powstał kibuc Ha-Goszerim. Palestyński historyk Walid Chalidi opisał pozostałości wioski al-Chisas w ten sposób: „Większość ziemi wsi porośnięta jest przez lasy i trawy. W terenie można znaleźć rozsiane kaktusy, stosy kamieni oraz resztki starych domów i dużą kamienną zaporę. Ziemie wsi są uprawiane przez osiedle Ha-Goszerim”.
Przypisy
Bibliografia
Meron Benvenisti, Maxine Kaufman-Lacusta: Sacred Landscape: The Buried History of the Holy Land Since 1948. University of California Press, 2000. ISBN 0-520-21154-5.
Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2004. ISBN 0-521-00967-7.
