Al-Bassa (arab. البصة) to nieistniejąca już wieś arabska, która znajdowała się w Dystrykcie Akka w Mandacie Palestyny. Wieś została opuszczona i zniszczona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, po ataku żydowskiej Hagany w dniu 14 maja 1948 roku.
Położenie
Al-Bassa leżała u stóp górskiego grzbietu Reches ha-Sulam (361 m n.p.m.) na zachodnich stokach wzgórz Zachodniej Galilei. Jej wysokość wynosiła 65 metrów n.p.m., a znajdowała się 19 kilometrów na północ od Akki. Z danych z 1945 roku wynika, że wieś obejmowała obszar 2953,5 ha, a jej populacja wynosiła wtedy 3100 mieszkańców, w tym 150 Żydów.
Historia
Badania archeologiczne dowiodły, że teren ten był zamieszkany już w epoce brązu. W okresie od I do V wieku wieś była domem dla społeczności żydowskiej, a Talmud określa ją mianem Becet. Na terenie wsi odkryto 18 stanowisk archeologicznych z tego okresu, w tym miejsca pochówku chrześcijan oraz dzbany z IV wieku. Od momentu przybycia Arabów wieś nosiła nazwę Bassa. W 1189 roku krzyżowcy wykorzystali ją jako oboz wojenny podczas III wyprawy krzyżowej, nazywając ją Le Bace lub LeBassa. W 1517 roku wieś, jak i cała Palestyna, przeszła pod dominację osmańską. Dokumenty podatkowe z 1596 roku wskazują, że w Al-Bassa żyło 76 muzułmańskich rodzin oraz 28 kawalerów, którzy płacili podatki od upraw pszenicy, jęczmienia, bawełny, oliwek, owoców oraz hodowli kóz i uli. W 1882 roku w wiosce powstała publiczna szkoła podstawowa dla chłopców, później zaś prywatna szkoła średnia oraz publiczna szkoła podstawowa dla dziewcząt.
W wyniku I wojny światowej doszło do znacznych zmian terytorialnych na Bliskim Wschodzie. Francusko-brytyjska umowa graniczna z 1920 roku nieprecyzyjnie określiła granice między Brytyjskim Mandatem Palestyny a Francuskim Mandatem Syrii, do którego należał również obecny Liban. Okazało się, że granica przebiegała na północ od Al-Bassy, co skutkowało odcięciem mieszkańców od ich pól uprawnych. Władze francuskie rozwiązały ten problem, nadając mieszkańcom Al-Bassy obywatelstwo Mandatu Syrii w 1921 roku. Równocześnie działała mieszana komisja francusko-brytyjska, która do lutego 1922 roku ustaliła szczegółowy przebieg granicy. W 1923 roku oficjalnie potwierdzono, że Al-Bassa znajduje się w Brytyjskim Mandacie Palestyny, co wiązało się ze zmianą przebiegu granicy w okolicy wioski. W 1926 roku obywatelstwo mieszkańców zmieniono na palestyńskie. Spis ludności przeprowadzony we wrześniu 1922 roku wykazał, że w Al-Bassa mieszkało 867 chrześcijan, 150 muzułmanów i 1 Żyd. W kolejnych latach populacja wioski uległa znacznym zmianom. W 1945 roku żyło w niej 1590 chrześcijan i 1360 muzułmanów.
W trakcie arabskiego powstania w Palestynie (1936–1939) w bezpośredniej okolicy wioski powstał posterunek żydowskiej policji, który później przekształcono w brytyjski Fort Tegart. 6 września 1938 roku w okolicy wioski brytyjski samochód pancerny wpadł na minę, co doprowadziło do śmierci czterech brytyjskich żołnierzy. W odwecie Brytyjczycy spalili dolną część wioski. Kilka dni później brytyjscy żołnierze zmusili około 50 mieszkańców do wejścia do autobusu, który następnie skierowano na minę. W wyniku wybuchu zginęło około 20 Arabów. Mieszkańcy zostali zmuszeni do wykopania dołu i pogrzebania wszystkich ofiar.
29 listopada 1947 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Rezolucję nr 181, która przyznała te tereny państwu arabskiemu. Na początku 1948 roku, podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, w okolicy stacjonowały siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej. W ostatnich dniach przed proklamacją niepodległości Izraela, żydowska organizacja paramilitarna Hagana przeprowadziła operację „Ben-Ami”, w trakcie której 14 maja 1948 roku Izraelczycy zajęli wieś Al-Bassa. Była ona słabo broniona przez lokalną milicję arabską. Po zajęciu wioski, Izraelczycy zgromadzili mieszkańców w kościele, gdzie zastrzelili kilku młodych mężczyzn. Relacje świadków różnią się w tej kwestii, mówiąc o pięciu osobach zastrzelonych wewnątrz kościoła lub siedmiu na zewnątrz. Następnie, 27 maja, mieszkańcy zostali przymusowo wysiedleni, a ich domy w większości zniszczono. Prawie wszyscy wieśniacy z Al-Bassy uciekli do Libanu.
Miejsce obecnie
Na terenie dawnej wioski Al-Bassa powstała strefa przemysłowa miejscowości Szlomi, a jej pola uprawne zajęły kibuc Kefar Rosz ha-Nikra, moszaw Liman oraz wieś Becet.
Palestyński historyk Walid Chalidi opisał pozostałości wioski Farwana w następujący sposób: „Z głównych zabudowań wioski istnieją tylko dwie: grecki kościół i islamskie sanktuarium. Kamienny kościół jest bogato zdobiony elementami architektonicznymi, jednak jedna jego strona uległa zawaleniu, a ściany pękają. Sanktuarium stoi opuszczone wśród licznych drzew. Część wiejskich domów jest zajmowana przez Izraelczyków, w tym duży dwukondygnacyjny budynek z prostokątnymi i łukowatymi oknami oraz drzwiami.”
Przypisy
Loading ...