Al-Amin

Al-Amin (właściwie Abu Abd Allah Muhammad ibn Harun al-Amin, arab. أبو عبد الله محمد بن هارون الأمين, ur. 787, zm. 24/25 września 813) – kalif z dynastii Abbasydów, który rządził w latach 809–813.

Życiorys

Al-Amin był najstarszym synem Haruna ar-Raszida oraz Zubajdy, wnuczki kalifa Al-Mansura. Już w wieku pięciu lat jego ojciec mianował go oficjalnym następcą tronu. Zgodnie z testamentem Haruna z 802 roku, Al-Amin miał sprawować władzę nad wszystkimi prowincjami na zachód od Iraku. Otrzymał tytuł pierwszego następcy tronu oraz zwierzchnią władzę nad swoimi braćmi: średnim Al-Mamunem, który miał rządzić terenami na wschód od Iraku, oraz najmłodszym Al-Mutaminem, któremu po śmierci Haruna miała przypaść Al-Dżazira, północna Syria oraz pogranicze bizantyjskie. Według testamentu Al-Mamun był drugim w kolejności następcą tronu.

Po śmierci Haruna, Al-Mamun bez sprzeciwu uznał władzę swojego brata i udał się do Chorasanu. Jednak pod koniec 810 roku Al-Amin, wbrew woli ojca, usunął Al-Mutamina z władzy, a na jego miejsce powołał swojego syna, Musę, którego imię kazał wprowadzić do chutby, co oznaczało ustanowienie go następcą tronu. W międzyczasie z Mekki sprowadził testament Haruna, który wkrótce został zniszczony przez wezyra kalifa w obecności Al-Amina i świadków. Al-Amin i Al-Mamun podejmowali próby negocjacji, jednak ten akt można uznać za początek wojny domowej między Abbasydami. W 811 roku Al-Mamun zaczął bić monety na własne imię i odmówił uznania bezpośredniego nadzoru brata nad Chorasanu, co spowodowało, że został uznany za buntownika.

W marcu 811 roku Al-Mamun, ciesząc się poparciem lokalnej ludności, pokonał wojska wierne Al-Aminowi. Mimo to Al-Amin nadal miał przewagę liczebną, dzieląc swoje siły na trzy armie skierowane przeciwko Chorasanu. Wojska Al-Mamuna były dowodzone przez doświadczonego wodza Tahira Ibn al-Husajna. W maju, w pobliżu Reju, pokonał on pierwszą armię Al-Amina, dowodzoną przez jego osobistego wroga, Ali Ibn Isę, którego zabił po zwycięstwie. Na przełomie 811 i 812 roku pokonał również drugą armię, dowodzoną przez Abd ar-Rahmana Ibn Dżabala al-Abnawiego, w podobny sposób. Dzięki tym zwycięstwom, wojska Al-Mamuna opanowały Dżibal, a w Syrii oraz Bagdadzie wybuchły zamieszki. Al-Amin został na chwilę ujęty przez przeciwników, jednak w marcu 812 roku jego zwolennicy pomogli mu odzyskać władzę. W pierwszej połowie 812 roku Tahir zajął Al-Ahwaz, a następnie ruszył w kierunku Al-Basry. W tym czasie Al-Kufa i Mosul wypowiedziały posłuszeństwo Al-Aminowi, a latem tego roku także Mekka i Medyna. W sierpniu 812 roku dwa korpusy wojsk Al-Mamuna, dowodzone przez Tahira i Harsamę Ibn A’jana, okrążyły Bagdad. Desperacka obrona miasta trwała ponad rok, jednak w drugiej połowie września 813 roku obrona wschodnich dzielnic miasta uległa załamaniu, a Al-Amina ujęli ludzie Harsamy, który zagwarantował mu nietykalność. Następnie Harsama wprowadził Al-Amina do łodzi z zamiarem odesłania go z Bagdadu, lecz Tahir nakazał zatopienie łodzi. Al-Amina zatrzymano podczas przeprawy przez Tygrys. W nocy z 24 na 25 września 813 roku Tahir na własną odpowiedzialność ściął mu głowę. Jego głowa została pokazana obrońcom zachodniej części Bagdadu, co doprowadziło do ich załamania. Resztę ciała Al-Amina chorasańscy żołnierze włóczyli po mieście.

W późniejszej literaturze arabskiej Al-Amin znany jest przede wszystkim ze względu na swoją orientację homoseksualną. Podobno jego matka, aby zainteresować go kobietami, przebierała młode niewolnice w chłopięce stroje i kazała im strzyc się na krótko. Wydaje się jednak, że nie wpłynęło to na jego orientację, ponieważ Al-Amin zyskał reputację „kalifa homoseksualistów” w świecie islamu. Był również miłośnikiem muzyki, tańca i śpiewu, a swoje wykształcenie filologiczne zdobył u gramatyka Al-Asma’iego. Jego towarzyszem w młodości oraz nadwornym poetą był m.in. Abu Nuwas. Al-Amin słynął z nienagannych manier.

Przypisy

Bibliografia

Jerzy Hauziński: Burzliwe dzieje Kalifatu Bagdadzkiego. Warszawa: Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993. ISBN 83-01-10988-2. Brak numerów stron w książce

Jolanta Jasińska: Abu Nuwas. W: Józef Bielawski (red. nauk.): Mały słownik kultury świata arabskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1971. Brak numerów stron w książce

Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003, s. 107 – 108. ISBN 83-88938-32-0.