Al-Adil Abu Bakr

Al-Adil Abu Bakr, w języku arabskim العادل أبو بكر (pełne imię: al-Malik al-Adil Sajf ad-Din Abu Bakr ibn Muhammad; urodzony w 1221 roku, zmarł 9 lutego 1248 roku w Kairze) był sułtanem z dynastii Ajjubidów, rządzącym Egiptem w latach 1238–1240.

Historia rządów

Był on młodszym synem Al-Kamila Muhammada (1218–1238), który wyznaczył go na swojego następcę, pomijając pierworodnego As-Saliha Ajjuba (1238–1249). Al-Adil objął władzę w Egipcie po śmierci ojca w marcu 1238 roku, niedługo po tym, jak Al-Kamil zdobył Damaszek, odbierając go swojemu bratu As-Salihowi Isma’ilowi (1237–1246). Al-Kamil obiecał, że przekroczy Damaszek An-Nasirowi Dawudowi (1227–1249), jednak wspierający Abu Bakra dowódcy natychmiast przekazali go Al-Dżawwadowi Junusowi, wnukowi Al-Adila (1200–1218). W wyniku tego An-Nasir zmuszony był uciekać do Al-Karaku. Al-Dżawwad Junus, zdając sobie sprawę z kruchości swojej pozycji, na koniec 1238 roku zaproponował As-Salihowi Ajjubowi wymianę Damaszku na jego ziemie w Al-Dżazirze. As-Salih Ajjub zdobył Damaszek w styczniu 1239 roku i natychmiast zaczął planować inwazję na Egipt. Pozycję Al-Adila osłabiały dezercje jego wojsk oraz spiski na rzecz jego starszego brata. Zanim jednak As-Salih Ajjub mógł zrealizować swoje plany, As-Salih Isma’il, w sojuszu z Al-Mudżahidem Szirkuhem (1186–1240) z Himsu, 30 września 1238 roku odbił Damaszek z rąk Al-Mughisa Umara, syna Ajjuba. Wszyscy żołnierze As-Saliha Ajjuba opuścili go, pozostawiając jedynie osiemdziesięciu mameluków; wkrótce wpadł w ręce An-Nasira. W tym samym czasie wygasł rozejm między państwami krzyżowymi a Ajjubidami, negocjowany przez Al-Kamila i Fryderyka II w 1229 roku, co doprowadziło do ataku tzw. krucjaty baronów na Egipt. Uwolniony od zagrożenia ze strony brata, Al-Adil 13 listopada 1239 roku odniósł zwycięstwo pod Gazą, zadając krzyżowcom tak wielkie straty, że zrezygnowali z planów umocnienia Askalonu.

Problemy wewnętrzne

Mimo że As-Salih Ajjub nie zdołał zdobyć Egiptu, a Al-Adil pokonał krzyżowców, jego pozycja pozostała słaba. Roztrwonił on ogromne rezerwy finansowe, które pozostawił mu ojciec (oceniane na sześć milionów dinarów i dwadzieścia milionów dirhemów), a w egipskiej armii wybuchła otwarta wrogość między Kurdami a Turkami. Nastroje buntownicze narastały również wśród mameluków, a pogarda żołnierzy wobec młodego sułtana stawała się coraz większa. Doszło do sytuacji, w której, kiedy Al-Adil powierzył wojskowe lenno swojemu murzyńskiemu faworytowi, Rukn ad-Din al-Hidżawi, dowódca, który pokonał krzyżowców pod Gazą, uderzył go w twarz i odebrał mu patent. Al-Adil próbował wymusić na An-Nasirze wydanie swojego starszego brata, jednak ten, porozumiewając się z nim, w kwietniu 1240 roku rozpoczął przygotowania do wspólnego ataku na Egipt. Al-Adil sprzymierzył się przeciwko swojemu bratu z wujem As-Salihem Isma’ilem, ale zanim mógł wyruszyć przeciwko rywalowi, jego tureccy emirowie aresztowali go 4 maja w Bilbajs i wezwali As-Saliha Ajjuba do przejęcia władzy. As-Salih przybył do Kairu 18 maja 1240 roku i został przyjęty jak sułtan. Al-Adil zmarł w kairskim więzieniu 9 lutego 1248 roku, pozostawiając po sobie syna Al-Mughisa Umara.

Przypisy

Bibliografia

Hamilton A.R. Gibb: The Aiyūbids. W: Wolff, R. L.; Hazard, H.W. (ed.): The later Crusades, 1189–1311 (A History of the Crusades, Volume II). Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 1969, s. 693 – 714.
H.A.R. Gibb: Al-ʿĀdil. W: H.R.A. Gibb, J.H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume I. Leiden: E.J. Brill, 1986, s. 197–198. ISBN 90-04-08114-3.
D.S. Richards: Al-Şālih Nadjm al-Dīn Ayyūb. W: C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs, G. Lecomte (eds.): The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume VIII. Leiden: E.J. Brill, 1995, s. 988 – 989. ISBN 90-04-09834-8.
Steven Runciman: Dzieje Wypraw Krzyżowych. Tom III. Warszawa: Książnica. ISBN 978-83-245-7681-4.