Akyn
Akyn to ludowy poeta improwizator z tradycji narodów Azji Środkowej, który wykonuje swoje utwory lub tradycyjne pieśni, zazwyczaj o charakterze lirycznym lub epickim, przy akompaniamencie tradycyjnego instrumentu muzycznego. Najczęściej akynowie posługiwali się dombro, chociaż w ostatnich latach wielu twórców zaczęło korzystać także z kobyzu.
Akyni
Akyni, czyli improwizujący poeci i pieśniarze, znani są od czasów średniowiecza, a ich sztuka przeżywała największy rozkwit w XV–XVI wieku. Dzielili się oni na wykonawców utworów epickich (żyrszy) oraz pieśniarzy (ölengszy). Utwory były wykonywane przy akompaniamencie kazachskiej dombry lub kirgiskiego kobyzu. Wiele osób zajmujących się tym rzemiosłem utrzymywało się z honorariów za występy, a niektórzy władcy zatrudniali akynów, którzy towarzyszyli im podczas podróży czy wypraw wojennych.
Twórczość akynów rozwijała się głównie wśród Kazachów i Kirgizów, ale także innych narodów regionu. Do najsłynniejszych akynów kazachskich należą m.in. Machambet Utemisow (1804–1846), Żajau Musa Bajżanuły (1835–1929), Szernijaz Żaryłgasuły (1817–1881), Süjynbaj Aronuły (1815–1898), Żambył Żabajew (1846–1945) oraz Kenen Äzyrbajew (1884–1974). Wśród Kirgizów wyróżnia się Toktoguł Satyłganow (1864–1933).
Obecnie termin akyn odnosi się także do poetów i literatów w tych kulturach.
Ajtys
Akyni brali udział w tradycyjnej ceremonii zwanej ajtys, która jest formą zawodów w poezji improwizowanej. W trakcie tych zawodów twórcy prezentowali swoje umiejętności poetyckie i muzyczne. Oponenci zasiadali naprzeciwko siebie i prowadzili improwizowany dialog poetycki na temat wybrany przez publiczność. Zwycięzcą zostawał artysta, który według widzów wykazał się najlepszymi zdolnościami muzycznymi, oryginalnością i dowcipem. Ajtys odbywa się podczas ważniejszych wydarzeń w tradycyjnym kalendarzu ludowym oraz na jarmarkach.
W 2015 roku sztuka improwizacji ajtys została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.
Loading ...