Akwileja

Akwileja (łac. Aquileia, wł. Aquileia, friulski Acuilee, słoweński Oglej) to miasto oraz gmina położona w północno-wschodnich Włoszech, w regionie Friuli-Wenecja Julijska. Jest to istotny ośrodek turystyczny.

Na podstawie danych z 2004 roku, gmina miała 3330 mieszkańców, co daje gęstość zaludnienia wynoszącą 92,5 osób na km².

Historia

Miasto zostało założone przez Rzymian w 181/180 roku p.n.e. jako forteca, w czasie konfliktów z plemionami illiryjskimi. Jego rozwój nastąpił dzięki handlowi złotem, pozyskiwanym w okolicach współczesnego Klagenfurtu. W 132 roku p.n.e. Akwileja uzyskała dogodne połączenie drogowe z innymi terytoriami rzymskimi dzięki budowie Via Popillia-Annia, która prowadziła z Ariminum (dzisiejsze Rimini) przez portową wówczas Hadrię i Rawennę. W trakcie wojen z Markomanami, cesarz Marek Aureliusz uczynił z Akwilei bazę wypadową.

W IV wieku n.e. miasto stało się siedzibą biskupstwa. Auzoniusz, jeden z ówczesnych kronikarzy, opisał Akwileję jako moenibus et portu celeberrima, zaliczając ją do najważniejszych miast obok Rzymu, Mediolanu i Kapui. W 452 roku Hunowie splądrowali i zniszczyli miasto, a jego mieszkańcy uciekli na pobliskie laguny, zakładając Wenecję oraz Grado. Mimo to, Akwileja odbudowała się, jednak dwukrotnie (w latach 568 i 590) była niszczona przez Longobardów. W średniowieczu, wraz z okolicami, podlegała świeckiej władzy biskupów, którzy nosili tytuł patriarchów i byli pod zwierzchnictwem cesarzy rzymsko-niemieckich. W 1450 roku Akwileja została włączona do Republiki Weneckiej, co wpłynęło na jej dalszy rozwój.

Patriarchat Akwilei został zniesiony w 1751 roku.

Zabytki i miejsca warte zobaczenia

Katedra z XI wieku, zbudowana na fundamentach starszej świątyni, podłoga której zdobi mozaika z IV wieku o powierzchni 760 m² (największa zachowana mozaika wczesnochrześcijańska). Mozaika przedstawia postacie ludzi, zwierząt oraz roślin w geometrycznych wzorach. W apsydzie znajdują się fragmenty fresków z XI wieku. Obok katedry znajduje się dzwonnica, z której rozpościera się widok na miasto;
Ruiny rzymskiego portu rzecznego, do których prowadzi obsadzona cyprysami Via Sacra;
Muzeum Wczesnego Chrześcijaństwa (Museo Paleocristiano), usytuowane na północnym wschodzie od ruin portu rzecznego, eksponujące wczesnochrześcijańskie urny pogrzebowe, fragmenty mozaik oraz balustrady chóru;
Muzeum Archeologiczne (Museo Archeologico), w którym można zobaczyć znaleziska z czasów rzymskich, takie jak różnorodne przedmioty z kamieni szlachetnych, bursztynu i szkła.

Osoby związane z miastem

Patriarchowie Akwilei, w tym:

Świętobór Fryderyk, patriarcha akwilejski w latach 1085–1086
Pagano della Torre (zm. 1332), patriarcha Akwilei w latach 1319–1332
Jan Sobiesław Luksemburski (1387–1394), patriarcha Akwilei
Ludovico Trevisan (1401-1465), patriarcha Akwilei

W Akwilei związani byli również:

Święty Chryzogon (III lub IV wiek), prawdopodobnie biskup Akwilei
Święty Walerian, męczennik chrześcijański, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego
Irena z Tesaloniki (ur. w okolicach Akwilei, zm. 294 lub 304) – dziewica i męczennica chrześcijańska oraz święta Kościoła katolickiego i prawosławnego
Rufin z Akwilei (345-410), pisarz chrześcijański, historyk
Konstantyn II (337–340), cesarz