Akwarela

Akwarela (fr. aquarelle – „wodnisty”, łac. aqua – „woda”) to termin odnoszący się do techniki malarskiej oraz obrazów stworzonych tą metodą, które najczęściej koncentrują się na pejzażach oraz martwej naturze. Technika ta wymaga zastosowania oryginalnych, indywidualnych rozwiązań artystycznych i polega na malowaniu wodną zawiesiną pigmentów na chłonnym podobraziu, zazwyczaj wykonanym z celulozowego lub bawełnianego papieru. Rozcieńczone pigmenty nie pokrywają w pełni faktury papieru, co sprawia, że jest ona dobrze widoczna. Dlatego na efekt końcowy mają duży wpływ zarówno kolor, jak i faktura samego papieru.

Charakterystyka

Akwarela to jedna z technik malarskich, w której stosuje się farby akwarelowe, będące farbami wodnymi. Z artystycznego punktu widzenia, akwarela jest eteryczna i świetlista, natomiast z kolekcjonerskiego – jeśli pochodzi od uznanych twórców – również bardzo cenna. Najczęściej jako podłoże używa się specjalistycznego, fakturowego papieru. Proces malowania polega na stopniowym nakładaniu cienkich, niemal przezroczystych warstw farby, przez które prześwituje podłoże. Technika ta jest uważana za jedną z bardziej skomplikowanych, ponieważ wymaga niezwykłej precyzji i dokładności w nakładaniu farb na papier, który, z uwagi na swoje właściwości, może sprawiać trudności przy nanoszeniu poprawek.

Farby akwarelowe składają się z pigmentu oraz wodorozpuszczalnego kleju (najczęściej gumy arabskiej), który utrzymuje farbę w odpowiedniej konsystencji do malowania. W skład farb mogą wchodzić różne dodatki, które modyfikują ich właściwości fizyczne. Malarz, nabierając farbę wilgotnym pędzlem, rozpuszcza klej i pobiera pigmenty w wodnej zawiesinie. Pociągnięcia pędzla na chłonnym podkładzie pozostawiają cienką warstwę pigmentu, który przylega głównie dzięki sile adhezji, a nie, jak to ma miejsce w innych technikach malarskich, poprzez wiązanie spoiwa. Z uwagi na bardzo małą ilość spoiwa w akwareli, warstwa pigmentu nie ma mocnego krycia, co sprawia, że malarz często osiąga zamierzony efekt poprzez stopniowe przyciemnianie plam, aż do uzyskania pożądanego rezultatu. Obrazy wykonywane tą techniką charakteryzują się zazwyczaj delikatną, pastelową kolorystyką.

Akwarela niemal nie pozwala na dokonywanie poprawek i retuszy. Nie można usunąć namalowanego fragmentu, a jedynie w niewielkim stopniu go modyfikować, nakładając kolejne warstwy lub usuwając część pigmentu poprzez szorowanie lub wymywanie papieru. W akwareli rzadko stosuje się białą farbę, ponieważ cienka warstwa pigmentu typowa dla tej techniki nie jest w stanie całkowicie pokryć zamalowanego papieru. Malarz, używając akwareli, zostawia jasne plamy, nakładając minimalną ilość pigmentów i eksponując jasne kolory podłoża.

Akwarela, ze względu na swoje właściwości fizyczne oparte na wodorozpuszczalnym spoiwie, jest farbą zbliżoną do gwaszu i bywa z nim łączona.

Obraz „Akwarela abstrakcyjna” autorstwa Wassilego Kandinsky’ego jest uznawany za pierwszy obraz abstrakcyjny.

Wśród artystów, którzy wykorzystywali tę technikę, był m.in. Julian Fałat.