Akutancja

Akutancja w Optyce

Akutancja, znana również jako ostrość konturowa, efekt konturowy czy efekt brzegowy, to parametr optyczny, który definiuje szerokość przejścia tonalnego w rejonie konturu, czyli na granicy wyraźnie kontrastujących szczegółów obrazu.

W przyrządach optycznych akutancja jest zależna od zdolności rozdzielczej obiektywu oraz jego ostrości.

W tradycyjnej fotografii srebrowej, akutancja jest parametrem, który odnosi się zarówno do materiałów światłoczułych, jak i do kąpieli wywołujących. Staje się ona bardziej wyraźna, im węższa jest strefa konturu, co oznacza, że obszar spadku gęstości optycznej jest ograniczony.

W szczególności akutancja odgrywa kluczową rolę podczas wywoływania błon światłoczułych, które mają być później powiększane (zarówno negatywy, jak i diapozytywy), ponieważ jej wpływ jest istotny w obszarze o bardzo wąskiej szerokości. Zagadnienie to wiąże się z tym, jak substancja czynna wywoływacza wnika w emulsję błony. Jeśli proces ten przebiega zbyt wolno, obszary mocniej naświetlone będą intensywniej wykorzystywały substancję czynną z najbliższego otoczenia, co prowadzi do jej niedoboru w rejonach słabiej naświetlonych. Przy wywoływaniu powiększonych obrazów (np. odbitek fotograficznych) akutancja wizualnie traci na znaczeniu.

Akutancję można celowo zwiększyć w trakcie wywoływania materiałów światłoczułych poprzez użycie wywoływacza w większym rozcieńczeniu (przy odpowiednio wydłużonym czasie wywoływania), co powoduje, że miejsca słabiej naświetlone obok mocniej naświetlonych wywołują się wolniej niż powinny, z powodu dodatkowego niedoboru substancji czynnej wchłanianej lokalnie do emulsji.

Niezamierzona akutancja może wystąpić w wyniku niewystarczającego mieszania kąpieli wywołującej.

W obu przypadkach, forsowanie akutancji może prowadzić do niepożądanych efektów ubocznych, takich jak nierównomierność wywołania całego materiału oraz utrata szczegółów w cieniach.