Aktywność twórcza dzieci

Aktywność twórcza dzieci

Aktywność twórcza dzieci to osobista działalność, która jest podejmowana z radością, oparta na własnych pomysłach i dążeniu do stworzenia czegoś nowego oraz użytecznego. Jej stymulatorem są otwarte zadania problemowe, które są dostosowane do potrzeb, możliwości dziecka oraz jego otoczenia. W wieku przedszkolnym, a także w dzieciństwie ogólnie, zabawa jest powszechną formą przejawiania aktywności twórczej, mającą wyraźnie twórczy charakter.

Impulsem do aktywności twórczej dziecka jest pragnienie samorealizacji, odkrywania siebie oraz potrzeba radzenia sobie z wyzwaniami. Wiele osób zajmujących się pedagogiką definiuje ją jako biologiczną potrzebę, której zaspokojenie jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju każdej istoty. Aktywność ta jest szczególnie wartościowa, gdyż ma charakter własny (motywowany wewnętrznie). Stymulowanie aktywności twórczej umożliwia dziecku twórcze myślenie i działanie, które są jednymi z najskuteczniejszych metod nauki.

Jak zauważa jeden z myślicieli, „Dziecko w sposób naturalny jest twórcą. (…) Umysł dziecka, podobnie jak dorosłego, przejawia się swobodnie i w różnych kierunkach, chyba że dorosły go hamuje w dążeniu do kontrolowania wszystkiego”. Gdy aktywność twórcza jest nie tylko ignorowana, ale wręcz tłumiona, wówczas możliwości twórcze dziecka wygasają, co zmniejsza jego szanse na wszechstronny i prawidłowy rozwój.

Ekspresja odgrywa niezwykle ważną rolę w wyrażaniu aktywności twórczej. Jest to naturalny sposób wyrażania siebie oraz przejaw aktywności psychicznej.

Wśród najczęściej występujących form ekspresji w wieku przedszkolnym wyróżniamy:

• ekspresja ruchowo-mimiczna – realizowana poprzez gesty i mimikę twarzy,
• ekspresja ruchowo-muzyczna – nadawanie rytmicznego wyrazu i symbolicznego znaczenia ruchowi, a także improwizowany taniec,
• ekspresja słowna (werbalna) – wyrażanie emocji poprzez modulację barwy i dynamikę głosu,
• ekspresja słowno-muzyczna – spontaniczne wokalizowanie oraz improwizowanie słów i melodii,
• ekspresja muzyczna – obejmująca improwizowaną grę na instrumentach lub na instrumentach zastępczych,
• ekspresja plastyczna – najpowszechniejsza forma, w której dzieci rysują, malują, formują w materiałach takich jak plastelina czy mokry piasek, oraz tworzą różne prace z materiałów odpadowych,
• ekspresja konstrukcyjno-techniczna – przejawiająca się w próbach budowania pojazdów, budowli czy urządzeń technicznych,
• ekspresyjna twórczość zabawowa – zazwyczaj będąca syntezą wcześniej wymienionych form ekspresji.

W związku z tym dziedzinami twórczej aktywności dzieci są: aktywność werbalna, plastyczna oraz muzyczna.

Psychologowie i pedagodzy podkreślają, jak istotne jest stymulowanie twórczej aktywności dzieci poprzez odpowiednią organizację ich środowiska materialnego oraz niematerialnego. Warto pamiętać, że działalności twórczej nie wystarczy jedynie akceptować – należy ją stymulować i rozwijać.

Jak wskazuje J. P. Guilford, istnieje pięć powodów, dla których warto rozwijać myślenie twórcze:

• Twórczość jest nieodłącznym elementem zdrowia psychicznego.
• Stanowi sposób na samorealizację, wspierając rozwój tkwiących w jednostce możliwości twórczych.
• Przyczynia się do osiągania lepszych wyników w procesie edukacyjnym.
• Twórczość jest warunkiem sukcesów zawodowych, nawet w prostych profesjach.
• Odgrywa istotną rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym.