Aktywność legislacyjna Unii Europejskiej

Aktywność legislacyjna UE

Aktywność legislacyjna Unii Europejskiej odnosi się do działań organów Unii, które są zaangażowane w proces tworzenia prawa. W systemach demokratycznych, legislacja jest najczęściej wykorzystywaną formą stanowienia prawa. Celem prawa unijnego jest zbliżenie systemów prawnych państw członkowskich, aby zrealizować zamierzenia zawarte w traktatach założycielskich.

Efektywne wprowadzenie wspólnego rynku wymagało ustanowienia licznych aktów prawnych, które miały wpływ na pozycję uczestników prawa prywatnego działających w różnych obszarach tego rynku.

Prawo materialne

Legislacja Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej koncentrowała się głównie na publicznym prawie gospodarczym, mając na celu usunięcie barier handlowych pomiędzy państwami członkowskimi. W latach 60. wprowadzono dyrektywy dotyczące prawa spółek handlowych, które harmonizowały m.in. podstawy nieważności umowy spółki. W latach 70. zajmowano się prawem ubezpieczeniowym oraz bankowym, a na początku lat 80. wprowadzono dyrektywy dotyczące prawa nieuczciwej konkurencji oraz prawa obrotu giełdowego.

Od połowy lat 80. prawodawstwo wspólnotowe zaczęło obejmować podstawowe kwestie związane z prawem prywatnym. W 1985 roku wydano dyrektywy regulujące prawo zobowiązań ex delicto i ex contracto, zasady zawierania umów konsumenckich na odległość, oraz odpowiedzialność za niebezpieczne produkty. W 1986 roku ukazała się dyrektywa dotycząca agentów handlowych i kredytu konsumenckiego, a w 1990 roku opublikowano dyrektywę o usługach turystycznych.

Trzy lata później wprowadzono dyrektywę o klauzulach abuzywnych w umowach konsumenckich, co znacząco zharmonizowało zagadnienia prawa zobowiązań. W 1994 roku wydano dyrektywę dotyczącą czasowego podzielonego używania nieruchomości, a pięć lat później – dyrektywę o sprzedaży konsumenckiej, uznawaną za „najtrudniejszą do implementacji, a zarazem za kluczowy krok w kierunku wspólnotowego prawa umów”. W 2000 roku, w celu ochrony małych i średnich przedsiębiorstw przed silniejszymi graczami, Wspólnota przyjęła dyrektywę dotyczącą zwalczania opóźnień w płatnościach. Natomiast w 2005 roku wprowadzono dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych.

Wszystkie wymienione dyrektywy stanowią najważniejsze regulacje Unii w zakresie prawa prywatnego. Najbardziej znaczącym przykładem aktywności Unii w tej dziedzinie jest ochrona konsumentów, gdzie w wyniku wielu dyrektyw udało się osiągnąć wysoki stopień harmonizacji.

Prawo prywatne międzynarodowe

W obszarze prawa prywatnego międzynarodowego istnieje wiele regulacji. Do najważniejszych z nich można zaliczyć:

• Rozporządzenie o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (Rzym I),
• Rozporządzenie o prawie właściwym dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II),
• Rozporządzenie „alimentacyjne”,
• Rozporządzenie rozwodowo-separacyjne (Rzym III),
• Rozporządzenie „spadkowe” (potocznie znane jako „Rzym IV”).

Prawo postępowania cywilnego

Między systemami prawnymi państw członkowskich Unii Europejskiej występują znaczne różnice, co uniemożliwia stworzenie jednolitego europejskiego kodeksu postępowania cywilnego. Niemniej jednak, państwa członkowskie współpracują w tej dziedzinie. Pierwszym aktem w tej dziedzinie była Konwencja o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, podpisana 27 września 1968 roku (konwencja brukselska), która ograniczała procedurę exequatur, umożliwiając odmowę uznania i stwierdzenia wykonalności orzeczenia sądowego tylko w wyjątkowych przypadkach.

Dzięki korzyściom płynącym z konwencji brukselskiej, państwa należące do EFTA oraz EWG podpisały konwencję o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych, która w dużej mierze pokrywała się z treścią konwencji brukselskiej. Następnie, 22 grudnia 2000 roku, wprowadzono rozporządzenie dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych. Zgodnie z tym rozporządzeniem, uznanie orzeczeń sądowych następuje z mocy samego prawa, a przed stwierdzeniem ich wykonalności przeprowadza się uproszczone postępowanie. Ograniczono także zakres kognicji sądu odpowiedzialnego za stwierdzenie wykonalności.

Kolejnym krokiem było wydanie rozporządzenia 805/2004, które wprowadziło Europejski Tytuł Egzekucyjny. Państwa członkowskie nie są zobowiązane do jego stosowania, a w Danii rozporządzenie to nie obowiązuje. Kluczowym rozwiązaniem przyjętym w tym rozporządzeniu jest zniesienie procedury exequatur w przypadku uzyskania Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego w państwie, w którym ten tytuł został wydany.

W zakresie unijnego postępowania cywilnego wprowadzono jeszcze dwa rozporządzenia: pierwsze w 2006 roku, które ustanowiło postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, oraz drugie w 2007 roku, które dotyczyło europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń.

Przypisy

Bibliografia

Prawo prywatne w Unii Europejskiej. Perspektywy na przyszłość. academia.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-31)]. Warszawa: Podyplomowe Studium Prawa Europejskiego UW, 2004