Aktywa

Aktywa w kontekście gospodarczym

Aktywa (pochodzące z łaciny: activus ‘czynny’ od actus ‘czyn’, actum ‘rzecz zrobiona’ od ago, agere ‘prowadzić; czynić; działać’) to zasoby majątkowe, które są kontrolowane przez jednostkę gospodarczą i mają wiarygodnie określoną wartość. Aktywa te są uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeń i przyniosą w przyszłości korzyści ekonomiczne. Jeśli dany zasób nie spełnia tych kryteriów, nie może być uwzględniony w bilansie.

Jednostka gospodarcza nie musi posiadać prawa własności do danego składnika majątkowego, aby mogła go uwzględnić w bilansie. Przykładem mogą być aktywa leasingowe, które są przedmiotem leasingu finansowego, a prawo własności do nich ma podmiot finansujący, aż do momentu spłaty wszystkich zobowiązań wynikających z umowy leasingowej.

Klasyfikacja aktywów

Środki gospodarcze klasyfikuje się na podstawie ich możliwości zamiany na gotówkę, co określa ich płynność. Zgodnie z zasadą rosnącej płynności, najpierw w bilansie prezentowane są aktywa trwałe, które są stosunkowo trudne do szybkiej zamiany na gotówkę, a następnie aktywa obrotowe, które są bardziej płynne. Aktywa w ramach tych dwóch grup należy klasyfikować według ich formy, w następującej kolejności:

• majątek trwały, aktywa trwałe:
• wartości niematerialne i prawne,
• rzeczowy majątek trwały,
• należności długoterminowe,
• inwestycje długoterminowe,
• długoterminowe rozliczenia międzyokresowe,
• majątek obrotowy, aktywa obrotowe:
• zapasy,
• rzeczowe aktywa obrotowe,
• materiały,
• produkcja niezakończona (półprodukty i produkcja w toku),
• produkty gotowe (wyroby gotowe, usługi),
• towary,
• należności krótkoterminowe,
• inwestycje krótkoterminowe, w tym m.in.:
• papiery wartościowe,
• środki pieniężne,
• krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Struktura aktywów zależy od specyfiki działalności jednostki, typu branży, technologii produkcji oraz asortymentu oferowanych produktów. Wysoki udział aktywów trwałych w całkowitej wartości aktywów wskazuje na ograniczone możliwości dostosowania się jednostki do zmieniającego się otoczenia.

Aktywa charakterystyczne dla organizacji opartych na wiedzy

W kontekście gospodarki opartej na wiedzy, pojęcie majątku nabiera szerszego znaczenia, wykraczającego poza tradycyjne aktywa materialne. W szerokim rozumieniu, majątek obejmuje nie tylko rzeczy i prawa majątkowe, ale także zdobytą wiedzę oraz umiejętności, które przynależą pracownikom. Tego typu niematerialne zasoby są kluczowym czynnikiem wpływającym na generowanie korzyści ekonomicznych w organizacjach opartych na wiedzy, takich jak firmy doradcze czy informatyczne.

Aby uzyskać rzetelny obraz takiej organizacji w jej sprawozdaniu finansowym, może być konieczne fakultatywne rozbudowanie bilansu o kategorię aktywa kompetencyjne, które dzielą się na następujące pozycje: wiedza, umiejętności, doświadczenie oraz projekty badawcze. Podstawą do uzupełnienia sprawozdania finansowego o te kategorie nie są jedynie przepisy prawa bilansowego w aktualnej formie, ale zasada wyższości treści nad formą, która zobowiązuje jednostkę do ujawniania zasobów i zdarzeń gospodarczych zgodnie z ich rzeczywistą treścią ekonomiczną.

Zobacz też

pasywa

Przypisy

Bibliografia

André Helin: Ustawa o rachunkowości – komentarz. Warszawa: C.H. Beck, 2012.

Gertruda Krystyna Świderska: Jak czytać sprawozdanie finansowe. Warszawa: Difin/MAC, 2013.

Sprawozdanie finansowe według polskich i międzynarodowych standardów rachunkowości. G.K. Świderska, W. Więcław (red.). Warszawa: Difin/MAC, 2012.

Lesław Niemczyk: Rachunkowość finansowa aktywów kompetencyjnych i kapitału intelektualnego, nowy dział rachunkowości. Rzeszów: Pacioli Institute, 2012.