Aktyw w kontekście organizacyjnym
Termin Aktyw (łac. activus – czynny) odnosi się do członków konkretnej organizacji, którzy wykazują ponadprzeciętną aktywność.
Znaczenie terminu w PRL
W okresie PRL, termin ten był używany w nowomowie politycznej w kilku kontekstach:
- Aktyw partyjny (w zakładzie pracy, gminie, województwie) to formalnie wybierani członkowie władz PZPR na różnych szczeblach, zaczynając od organizatorów grup partyjnych, a kończąc na I sekretarzu odpowiedniego Komitetu. Szczególne znaczenie miał akty centralny, do którego zaliczano, na mocy decyzji władz PZPR, nie tylko etatowych działaczy, ale także wolontariuszy, takich jak wykładowcy partyjni oraz różne znane osobistości, których obecność miała na celu nobilitację tego grona w oczach opinii publicznej.
- Aktyw bez określenia partyjny obejmował członków władz PZPR, a także stronnictw politycznych, takich jak SD i ZSL, a szczególnie związków zawodowych oraz organizacji, na przykład TPPR. W zakładach pracy organizowano narady aktywu, w których – oprócz wymienionych – brały udział również inne osoby zapraszane przez organizatorów, zazwyczaj dyrekcje w porozumieniu z egzekutywą PZPR.
- Aktyw robotniczy to termin eufemizujący, który odnosił się do tworzonego ad hoc rodzaju bojówek partyjnych, wykorzystywanych do tłumienia protestów, które w oczach władz PRL miały być postrzegane jako inteligenckie. Na przykład „akty robotniczy” interweniowały przeciwko młodzieży studenckiej w marcu 1968 roku. Składały się one z pracowników fizycznych dużych zakładów pracy, często będących jednocześnie członkami ORMO, zakładowymi aktywistami PZPR oraz członkami Ochotniczej Straży Wydziałowej, a za każdą akcję otrzymywali wynagrodzenie. Czasami grupy robotników były wspierane przez żołnierzy LWP w cywilnych ubraniach. Osoby biorące udział w takich działaniach, z powodów ekonomicznych lub finansowych, często były narażone na ostracyzm w swoich miejscach pracy.
Przypisy