Aktuariusz to specjalista zajmujący się analizowaniem ryzyka oraz obliczaniem wartości bieżącej finansowych projektów, szczególnie tych długoterminowych lub obarczonych ryzykiem. Tradycyjnie, profesja ta jest ściśle związana z sektorem ubezpieczeń, reasekuracji oraz systemami emerytalnymi (w Polsce obejmuje to wycenę rezerw na świadczenia pracownicze).
Aktuariusz w towarzystwie ubezpieczeniowym
W towarzystwie ubezpieczeniowym aktuariusz odpowiada za wycenę zobowiązań wobec klientów oraz opracowanie produktów, aby zapewnić odpowiedni poziom rezerw oraz przyszłych przepływów pieniężnych, które pokryją te zobowiązania. Główne obszary działalności aktuariusza obejmują:
- Wycena produktów ubezpieczeniowych – kalkulacja składek, profil zyskowności oraz ustalanie szczegółowych parametrów.
- Ustalanie metod tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych oraz wyznaczanie wysokości marginesu wypłacalności w towarzystwie ubezpieczeń.
- Kalkulacja ryzyka:
- ubezpieczeniowego (związanego ze zobowiązaniami wobec klientów oraz kosztami ich obsługi),
- rynkowego (dotyczącego rynku papierów wartościowych oraz stóp procentowych),
- kredytowego (związanego z sytuacją finansową kontrahentów),
- operacyjnego.
- Ustalanie i kontrola polityki dopasowania aktywów i zobowiązań (Asset/Liability Management).
- Wycena wartości firmy na podstawie metodyki Embedded Value (EV) oraz Appraisal Value, w tym kalkulacja kluczowych elementów wpływających na wzrost EV, które są podstawą oceny wartości dodanej związanej z działalnością zarządu.
Certyfikacja w Polsce
Aby zostać wpisanym do rejestru aktuariuszy w Polsce, konieczne jest zdobycie (oprócz pozytywnego wyniku egzaminów aktuarialnych przy Komisji Nadzoru Finansowego) wykształcenia wyższego, zaświadczenia o niekaralności w zakresie przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów oraz udokumentowanego rocznego stażu zawodowego pod kierunkiem aktuariusza.
Egzaminy aktuarialne odbywają się co najmniej dwa razy w roku i składają się z dziewięciu testów:
- ekonomia
- matematyka finansowa
- matematyka ubezpieczeń na życie
- matematyka pozostałych ubezpieczeń osobowych i majątkowych
- modelowanie
- prawdopodobieństwo i statystyka
- prawo ubezpieczeniowe i prawo podatkowe
- rachunkowość i sprawozdawczość finansowa w zakładzie ubezpieczeń
- zarządzanie ryzykiem zakładu ubezpieczeń.
Czas trwania każdej części testu wynosi od 60 do 120 minut, w zależności od bloku. Szczegółowe informacje o tematyce oraz przeprowadzaniu egzaminów określa rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 9 grudnia 2016 r. w sprawie egzaminu aktuarialnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1350).
Na dzień 28 października 2024 roku w Polsce zarejestrowanych jest 445 aktuariuszy.
W praktyce, aktuariusz powinien również dysponować wiedzą w zakresie:
- teorii prawdopodobieństwa i statystyki,
- rachunkowości ubezpieczeniowej,
- mikro- i makroekonomii,
- modelowania matematycznego,
- informatyki i baz danych,
- produktów (ubezpieczeniowych, emerytalnych), którymi się zajmuje.
Regulacje prawne dotyczące zawodu aktuariusza
Polska
Zgodnie z ustawą z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. z 2024 r. poz. 838), każdy zakład ubezpieczeń ma obowiązek powołania aktuariusza. W przypadku ubezpieczeń na życie (tzw. Dział I), aktuariusz odpowiada za kalkulację rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, natomiast w przypadku ubezpieczeń majątkowych i osobowych (Dział II) konieczna jest jego opinia zawarta w sprawozdaniu rocznym.
W polskim prawodawstwie nie istnieją inne przepisy regulujące działalność aktuariuszy poza rynkiem ubezpieczeń.
Unia Europejska
Krajowe stowarzyszenia aktuariuszy z państw członkowskich Unii Europejskiej (a także z Islandii, Norwegii i Szwajcarii) współpracują w ramach organizacji znanej jako Groupe Consultatif Actuariel Européen. Organizacja ta zajmuje się między innymi wdrażaniem postanowień Dyrektywy UE nr 89/48/EEC (zmienionej Dyrektywą nr 2001/19/EC) dotyczącej wzajemnej uznawalności uprawnień zawodowych. W praktyce oznacza to, że aktuariusz, który ma prawo wykonywania zawodu w jednym z krajów Unii Europejskiej (oraz w Islandii, Norwegii i Szwajcarii), może uzyskać pełne uprawnienia zawodowe w innym z tych krajów, pod warunkiem:
- zgłoszenia się do krajowego stowarzyszenia w kraju docelowym, oraz
- odbytego 12-miesięcznego stażu aktuarialnego w kraju docelowym, lub
- zdania dodatkowych egzaminów lub testów w kraju docelowym.
Krajowe stowarzyszenia aktuarialne same ustalają szczegółowe zasady dotyczące powyższych punktów.
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
Groupe Consultatif Actuariel Européen. gcactuaries.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-22)].
Loading ...