Aktion Ungeziefer
Aktion Ungeziefer (w języku polskim: Akcja robactwo) to operacja wysiedleńcza, która miała miejsce w maju i czerwcu 1952 roku, zorganizowana przez enerdowską policję polityczną Stasi, przy współpracy z niemiecką policją ludową. W ramach tej akcji wysiedlano mieszkańców terenów położonych w pobliżu granicy wewnętrznej Niemiec. Podczas brutalnie przeprowadzonej operacji przesiedlono około 8300 osób. Nazwa akcji została nadana przez Williego Gebhardta, deputowanego rady okręgowej Erfurtu. Działania te były sprzeczne z konstytucją Niemieckiej Republiki Demokratycznej i nie miały żadnych podstaw prawnych.
Historia
Na polecenie władz sowieckich, 26 maja 1952 roku zakończono budowę fizycznej granicy (wieże obserwacyjne, zasieki) wzdłuż linii demarkacyjnej pomiędzy terenami okupowanymi przez ZSRR a państwami zachodnimi, o łącznej długości około 1400 km. Ze strony radzieckiej strefy okupacyjnej władze wyznaczyły pas o szerokości 5 kilometrów, który miał być oczyszczony z „elementów wrogich, podejrzanych i przestępczych”. Zgodnie z dyrektywami, pas przygraniczny musieli opuścić wszyscy, którzy „zagrażali porządkowi demokratycznemu i antyfaszystowskiemu”. Do tej grupy zaliczano osoby wcześniej karane, cudzoziemców, bezrobotnych oraz prostytutki. Wybór osób do wysiedlenia opierał się na księgach meldunkowych władz lokalnych, uwzględniając zarówno oficjalne orzeczenia, jak i plotki oraz donosy, takie jak utrzymywanie kontaktów z Zachodem czy słuchanie radia RIAS. Akcja była przeprowadzona w brutalny sposób — w nocy, pomimo biernego oraz czasami czynnego oporu mieszkańców. Budzono ich, wręczając dokument o treści: „Zobowiązuję się opuścić to miejsce w ciągu dwóch godzin i dobrowolnie zgłaszam się na ten środek”. Nie wszyscy mieszkańcy podporządkowywali się, co prowadziło do buntów oraz walk. W miejscach, gdzie akcja spotykała się z największym oporem, partia wysyłała agitatorów (Aufklärer), którzy mieli przekonać mieszkańców do dobrowolnego przesiedlenia.
Powtórzenie akcji
Akcja została powtórzona w październiku 1961 roku, niedługo po wzniesieniu muru berlińskiego, kiedy to wysiedlono kolejnych 3200 obywateli NRD, tym razem pod kryptonimami „Kornblume” (chaber bławatek), „Frische Luft” (świeże powietrze), „Blümchen” (kwiatuszek) oraz „Neues Leben” (nowe życie). Obie te operacje prowadziły do wyludnienia oraz spustoszenia miejscowości znajdujących się w pobliżu granicy. Osoby, które ucierpiały w wyniku tych działań, nigdy nie otrzymały żadnej formy rekompensaty.