Aktinidiowate (Actinidiaceae Hutch.) to rodzina pnączy, która należy do rzędu wrzosowców. Obejmuje ona około 355 gatunków podzielonych na trzy rodzaje. Rośliny te można spotkać w Ameryce subtropikalnej, wschodniej oraz południowo-wschodniej Azji, a także na wyspach Oceanii, sięgając aż po wyspy Fidżi oraz Queensland w Australii. Najliczniej reprezentowanym rodzajem jest Saurauia, który obejmuje około 300 gatunków. Rodzaj aktinidia (Actinidia) składa się z 36 gatunków, a jego przedstawiciele pochodzą z umiarkowanej i subtropikalnej wschodniej Azji. Rośliny z rodzaju Clematoclethra (25 gatunków) są endemitami Chin. Szczególne znaczenie ekonomiczne ma aktinidia chińska, której owoce, znane pod nazwą kiwi, są uprawiane w różnych częściach świata, a ich popularność wzrosła dzięki hodowcom z Nowej Zelandii, co jest powodem nawiązania do ptaka kiwi. Inne gatunki aktinidii również są uprawiane i jadalne.
Morfologia
Pokrój
Rośliny tej rodziny mogą przybierać formę drzew, krzewów oraz pnączy, a ich młode pędy często są owłosione.
Liście
Liście są skrętoległe, pojedyncze, a ich brzegi mogą być piłkowane lub całobrzegie. Przylistki są albo nieobecne, albo niewielkie.
Kwiaty
Kwiaty występują rzadko pojedynczo, częściej zgrupowane w kwiatostany, które wyrastają w kątach liści. U niektórych przedstawicieli rodzaju Saurauia liczba kwiatów w kwiatostanie może wynosić nawet do pięciuset. Kwiaty są obupłciowe lub rozdzielnopłciowe, promieniste i zazwyczaj pięciokrotne. Działki kielicha i płatki korony są wolne (choć czasami płatki są zrośnięte), a ich liczba wynosi zazwyczaj 5, chociaż może wynosić od 3 do 9. Płatki najczęściej mają kolor biały, rzadziej czerwony lub brązowo-żółty. Liczba pręcików w kwiatach waha się od 10 do 15, a nawet do około 240. Zalążnia jest górna, zbudowana z 3 do 5 owocolistków, a szyjek słupka jest tyle, ile owocolistków, lub wszystkie mogą być zrośnięte w jedną.
Owoce
Owoce przybierają postać jagód, rzadziej mają formę podzielonej na komory skórzastej torebki, i zazwyczaj zawierają liczne nasiona.
Systematyka
Pozycja systematyczna rodziny według APweb (system APG IV z 2016)
Aktinidiowate są jedną z wielu rodzin należących do rzędu wrzosowców, który wchodzi w skład grupy astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots). Rodzina ta ukazuje relacje filogenezy z rodzinami roślin mięsożernych, takimi jak tuliłezkowate i kapturnicowate, chociaż dowody na taką klasyfikację nie są silne. W przeszłości, na podstawie morfologicznych kryteriów, rodzina ta była uznawana za spokrewnioną z rodzinami ukęślowatymi (Dilleniaceae) i herbatowatymi (Theaceae).
Wykaz rodzajów
- Actinidia Lindl. – aktinidia
- Clematoclethra (Franch.) Maxim.
- Saurauia Willd.
Przypisy
Loading ...