Akt pokuty

Akt pokuty (łac. actus paenitentialis) stanowi część obrzędów wstępnych mszy świętej. Składa się z czterech kluczowych elementów: wezwania kapłana, chwili ciszy, formuły wyznania grzechów oraz konkluzji (znanej jako absolucja), w której kapłan w imieniu całej zgromadzonej wspólnoty prosi o przebaczenie grzechów. Historycznie, obrzęd ten ma swoje korzenie w prywatnych modlitwach kapłana oraz osób służących, które były odmawiane przed mszą, przygotowując je do celebracji.

Formy wyznania grzechów według Mszału rzymskiego

Mszał rzymski przedstawia trzy formy wyznania grzechów:

Spowiedź powszechna (Confiteor) – to modlitwa w formie apologii, wywodząca się z Rzymu, która pierwotnie była prywatną modlitwą papieża odmawianą w postawie prostracji przed ołtarzem. Z biegiem czasu zaczęły się w niej pojawiać wezwania do świętych oraz trzykrotne bicie się w piersi.
Forma dialogowana – składa się z dwóch par wezwań, które pochodzą z Pisma Świętego (Jl 2, 17; Ps 85, 8).
Forma tropiczna – ma formę litanijną i składa się z trzech wezwań, które kończą się apostrofą Kyrie eleison.

W niedziele, a szczególnie w okresie wielkanocnym, akt pokuty może być zastąpiony przez błogosławieństwo i pokropienie wodą święconą, co ma na celu upamiętnienie chrztu.

W środę popielcową akt pokuty ustępuje miejsca obrzędowi posypania głów popiołem, który odbywa się po homilii. Akt pokuty nie jest również odprawiany, gdy mszę poprzedza procesja, a także w trakcie udzielania sakramentów chrztu i małżeństwa.

Według katolickiej teologii, akt pokuty gładzi grzechy lekkie. Aby jednak zgładzić grzechy ciężkie, konieczne jest przystąpienie do sakramentu pokuty.