Akt oskarżenia
Akt oskarżenia to formalny dokument (znany również jako skarga oskarżycielska), który jest składany do sądu w ramach postępowania karnego przez uprawniony podmiot. W piśmie tym domaga się on od sądu wydania orzeczenia dotyczącego winy oraz kary lub innych środków karnych wobec osoby wskazanej w dokumencie.
Podmiotem uprawnionym do złożenia aktu oskarżenia jest z reguły osoba, która posiada uprawnienia do działania przed sądem jako oskarżyciel publiczny, ale czasami może to być także pokrzywdzony lub osoba bliska, występująca jako oskarżyciel prywatny.
W sprawach dotyczących przestępstw oskarżycielem publicznym zazwyczaj jest prokurator, natomiast w kwestiach o wykroczenia – Policja. W przypadku spełnienia określonych warunków, akt oskarżenia może być wspierany przez oskarżyciela posiłkowego, który działa obok lub zamiast oskarżyciela publicznego. Oprócz aktu oskarżenia wnoszonego przez oskarżyciela publicznego, można wyróżnić prywatny akt oskarżenia, najczęściej składany przez pokrzywdzonego w sprawach ściganych z oskarżenia prywatnego. Natomiast złożenie aktu oskarżenia w sprawie ściganej z oskarżenia publicznego przez inny podmiot niż oskarżyciel publiczny (wówczas podmiot ten działa jako oskarżyciel subsydiarny) jest możliwe po wykonaniu następujących czynności:
- prokurator odmawia wszczęcia postępowania przygotowawczego lub umarza już wszczęte postępowanie,
- odwołanie od tego postanowienia zostaje złożone do sądu (art. 306 § 1 w związku z art. 465 § 2 Kodeksu postępowania karnego),
- sąd uchyla postanowienie prokuratora, wskazując przyczyny uchwały oraz ewentualne okoliczności do wyjaśnienia lub czynności do przeprowadzenia,
- prokurator prowadzący sprawę ponownie nie odnajduje podstaw do wszczęcia postępowania lub ponownie umarza je,
- odwołanie od tego postanowienia zostaje złożone do prokuratora nadrzędnego,
- prokurator nadrzędny potwierdza wcześniejsze postanowienie.
dopiero po wykonaniu powyższych kroków uprawniony może złożyć akt oskarżenia w sprawie ściganej z oskarżenia publicznego. Musi on być sporządzony i podpisany przez pełnomocnika, czyli adwokata, radcę prawnego lub radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (przymus adwokacki). W sytuacji, gdy pierwsze postanowienia odmówiły wszczęcia postępowania przygotowawczego, a po ich uchwałach przez sąd wszczęto postępowanie, które następnie umorzono, cała procedura musi być powtórzona od początku. Wymagane jest, aby wszystkie postanowienia były tego samego rodzaju (np. czterokrotnie odmawiano wszczęcia postępowania przygotowawczego lub czterokrotnie umarzano postępowanie karne).
Wymogi formalne publicznego aktu oskarżenia
Publiczny akt oskarżenia powinien zawierać:
- imię i nazwisko oskarżonego, inne dane osobowe, w tym numer telefonu, faksu oraz adres e-mail, bądź informację o ich braku lub niemożności ustalenia oraz dane o zastosowaniu środka zapobiegawczego,
- dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu, wskazując czas, miejsce, sposób oraz okoliczności jego popełnienia oraz skutki, w tym wysokość powstałej szkody,
- wskazanie, że czyn został popełniony w warunkach określonych w art. 64 Kodeksu karnego lub w art. 37 § 1 pkt 4 Kodeksu karnego skarbowego,
- wskazanie przepisów ustawy karnej, pod które podpada zarzucany czyn,
- wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy,
- uzasadnienie oskarżenia (jeśli postępowanie przygotowawcze zakończyło się dochodzeniem, akt oskarżenia może nie zawierać uzasadnienia).
Publiczny akt oskarżenia powinien również zawierać:
- listę osób, których wezwania oskarżyciel żąda,
- wykaz innych dowodów, których przedstawienia na rozprawie domaga się oskarżyciel.
Do publicznego aktu oskarżenia należy dołączyć, dla wiadomości sądu, listę ujawnionych osób pokrzywdzonych z podaniem ich adresów, a także adresy osób, których wezwania oskarżyciel żąda. Należy również podać numery telefonów, faksów oraz adresy e-mail tych osób, chyba że nie można ich ustalić. Wraz z publicznym aktem oskarżenia do sądu przesyłane są akta postępowania przygotowawczego z załącznikami oraz po jednym odpisie aktu oskarżenia dla każdego oskarżonego, a jeśli do aktu oskarżenia dołączono wniosek o skazanie bez rozprawy – także dla każdego pokrzywdzonego.
Wymogi formalne prywatnego aktu oskarżenia
Prywatny akt oskarżenia może ograniczyć się do wskazania:
- osoby oskarżonego,
- zarzucanego mu czynu,
- wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie.
Skutki braku wniesienia aktu oskarżenia
W przypadku, gdy akt oskarżenia zostanie wniesiony przez niewłaściwy podmiot, zgodnie z art. 17 § 1 pkt 9 Kodeksu postępowania karnego, konieczne jest przekazanie sprawy do rozpoznania na posiedzeniu w celu podjęcia decyzji o umorzeniu postępowania karnego. Natomiast w sytuacji braku aktu oskarżenia na rozprawie, sąd zgodnie z art. 414 § 1 wydaje postanowienie lub wyrok o umorzeniu postępowania karnego.
Loading ...