Akt Konfederacji warszawskiej z 1573 roku to dokument pergaminowy, który znajduje się w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie. W 2003 roku został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata.
Historia
Dokument był przechowywany przez marszałka koronnego Jana Firleja. Po jego śmierci akt trafił do Archiwum Koronnego w Krakowie, jednak nie został uwzględniony w inwentarzu. W 1702 roku, podczas pożaru zamku na Wawelu, został zalany wodą i uległ zniszczeniu. Informacje na temat dokumentu pojawiły się ponownie w 1730 roku. W 1765 roku archiwum zostało przeniesione do Warszawy, a w 1795 roku zabrano je do Petersburga, gdzie dokument został opisany jako: „Oryginał konfederacji generalnej przed elekcją Henryka króla, z wieloma pieczęciami, pismo zgasłe”. Akt powrócił do Warszawy na podstawie postanowień traktatu ryskiego, który nakazywał zwrot Polsce archiwaliów wywiezionych do Rosji po 1772 roku.
Akt jest przechowywany w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie i rzadko jest wystawiany publicznie. Jedną z okazji do jego prezentacji były obchody 450. rocznicy uchwalenia aktu Konfederacji w styczniu 2003 roku, kiedy to przez dwa dni można było zobaczyć oryginał dokumentu w siedzibie AGAD. Równocześnie na wystawie przygotowanej przez Bibliotekę Sejmową zaprezentowano konserwatorską kopię aktu.
Opis dokumentu
W 2016 roku, podczas konserwacji w Centralnym Laboratorium Konserwacji Archiwaliów AGAD, rozplątano sznury z pieczęciami, zabezpieczono uszkodzone sznury przy użyciu jedwabnych nici oraz oczyszczono pergamin w miejscach, gdzie były przypięte sznury. Wykonano również dokumentację fotograficzną pieczęci, które zostały ponumerowane i zidentyfikowane. Jak stwierdziła konserwatorka Justyna Król-Próba, 27 pieczęci było pustych, a 181 zawierało odciśnięte herbowe pieczęci sygnatariuszy.
Dokument został sporządzony na pergaminie w języku polskim i łacińskim. Jego wymiary wynoszą 640x350x160 mm, a do dokumentu dołączono 209 pieczęci, które wiszą w siedmiu rzędach. Podczas konserwacji w 2016 roku ustalono, że w momencie powstania do dokumentu prawdopodobnie przypięto 224 pieczęci. W każdym rzędzie umieszczono 32 pieczęcie (po dwie na jednym sznurze), ale tylko w trzecim rzędzie (licząc od strony dokumentu) zachował się pełny komplet. W pozostałych rzędach brakuje pieczęci oraz sznurów.
Wpis na listę Pamięć Świata
W październiku 2002 roku Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych zgłosiła akt Konfederacji Generalnej Warszawskiej z 1573 roku na listę UNESCO Pamięć Świata. Wpisu dokonano w 2003 roku podczas VI Spotkania Międzynarodowego Komitetu „Pamięć Świata” w Gdańsku.
Przypisy
