Aksynit

Aksynit – unikalny minerał z grupy krzemianów

Nazwa aksynitu wywodzi się z greckiego słowa „axe”, co oznacza topór, co odnosi się do charakterystycznego kształtu jego kryształów.

Właściwości

Skład chemiczny: Ca2(Fe, Mg, Mn)Al2[(BO3)(OH)(Si4O12)] – jest to borokrzemian wapnia, glinu, żelaza, manganu oraz magnezu.

Połysk: szklisty

Przełam: muszlowy

Łupliwość: wyraźna

Twardość w skali Mohsa: 6,5-7

Rysa: biała

Barwa: od brunatnej do żółtej

Gęstość: w zakresie od 3,18 do 3,36 g/cm3

Współczynniki załamania światła: nα 1,693, nβ 1,701, nγ 1,704

Dwójłomność: 0,010 do 0,012

Dyspersja: silna

Pleochroizm: wyraźny, trichroizm

Luminescencja: od fioletowej do pomarańczowej

Aksynit zazwyczaj tworzy kryształy tabliczkowe, które mają ostre zakończenia. Może występować w formie zbitych i ziarnistych skupień, a także w postaci narośli i szczotek krystalicznych. Jest minerałem kruchym i przeświecającym, który w płomieniu łatwo się topi, tworząc szkliwo i nadając płomieniowi zielony kolor (ze względu na obecność boru). Oprócz tego, aksynit wykazuje właściwości piroelektryczne.

Skład chemiczny aksynitu jest zmienny, uzależniony od miejsca jego występowania. Najbardziej charakterystycznym elementem, który pozwala na jego identyfikację, jest kształt kryształów. Ciemniejsze odmiany aksynitu mogą być mylone z kwarcem dymnym lub brunatnym drawitem, który jest jedną z odmian turmalinu.

Historia

Przez długi czas aksynit był błędnie uznawany za brunatny turmalin. Jego właściwą naturę odkrył René Just Haüy w 1797 roku. Rzadko był wykorzystywany jako kamień szlachetny.

Występowanie

Aksynit występuje w skałach bogatych w wapń i krystalizuje w wysokich temperaturach, w brzeżnych partiach lub w otoczeniu stygnącej magmy granitowej. Nigdy nie występuje w dużych ilościach.

Miejsca występowania

Aksynit o jakości gemnologicznej można znaleźć w Brazylii (w stanie Bahia występują kryształy do 20 cm),
USA – (Kalifornia, New Jersey, Nevada),
Tanzania – bardzo rzadka niebieska odmiana.
Duże kryształy znajdują się w Meksyku – Baja California (do 20 cm),
Fioletowe aksynity pochodzą z Australii – Tasmania,
Rosja – Ural, Tadżykistan – Pamir, Francja – Burg d’Oisans, Szwajcaria – Grisons (odmiana tinzenit), Norwegia i Finlandia.
W Polsce kryształy aksynitu spotykane są w granitach w okolicach Strzegomia na Dolnym Śląsku.

Zastosowanie

Aksynit ma znaczenie kolekcjonerskie i sporadycznie bywa wykorzystywany jako kamień jubilerski, szczególnie poszukiwane są kamienie fioletowe i niebieskie. Kryształy mają niewielkie rozmiary, nie przekraczające 5 karatów, co ogranicza możliwości ich szlifowania (najczęściej w formie kaboszonów i szlifów fasetkowych). Kryształy aksynitu rzadko są przejrzyste i wolne od wad.

Bibliografia

Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982. Brak numerów stron w książce.

Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1. Brak numerów stron w książce.