Aksis baweański

Aksis baweański, znany również jako jeleń baweański, jeleń jawajski oraz jelonek jawajski (Axis kuhlii), to endemiczny gatunek średniej wielkości ssaka parzystokopytnego, który należy do rodziny jeleniowatych (Cervidae). Nazwa gatunkowa kuhlii upamiętnia niemieckiego zoologa Heinricha Kuhla.

Występowanie i biotop

Obszar występowania tego gatunku ogranicza się do wyspy Bawean w Indonezji. Jeleń baweański jest gatunkiem endemicznym, który występuje w dwóch niewielkich populacjach na terenie o powierzchni około 200 km². Preferuje tereny z gęstymi zaroślami i lasami. Autor naukowego opisu, Salomon Müller, zaobserwował jelenie baweańskie w prywatnej menażerii na Jawie, co przyczyniło się do nadania mu nazwy jawajski.

Charakterystyka ogólna

Aksis baweański jest gatunkiem, który nie został jeszcze dokładnie zbadany.

Podstawowe dane

Wygląd

Ciało aksis baweańskiego jest krępe i stosunkowo długie, osiągające do 115 cm długości, z krótką głową. Krótsze kończyny przednie podkreślają jego masywność. Ogon ma długość około 20 cm i jest jaśniejszy od spodu. Uszy, pokryte gęstym włosem, są niewielkie. Ubarwienie jest jednolicie brązowe. Poroże samców zaczyna rozwijać się w wieku 12 miesięcy i osiąga maksymalną długość 47 cm, zazwyczaj jest jednak krótsze. Samice mają dwie pary sutków.

Tryb życia

Aksis baweański prowadzi nocny tryb życia, ukrywając się w ciągu dnia w gęstych zaroślach. Żyje samotnie lub w parach (samica z młodym, czasami samiec z samicą). Większe grupy można spotkać jedynie w miejscach żerowania i w czasie okresu godowego. Jest gatunkiem roślinożernym, czasami wkraczającym na pola uprawne sąsiadujące z lasem. Metody komunikacji, poza dźwiękami, są słabo poznane.

Rozród

Okres godowy aksisów baweańskich przypada na przełom września i października, chociaż rozród może mieć miejsce również w innych miesiącach. Po ciąży trwającej 225-230 dni, samica rodzi jedno młode. Urodzenia bliźniaków są niezwykle rzadkie. W przeciwieństwie do wielu innych jeleniowatych, młode aksisy baweańskie nie mają cętek, a ewentualne słabo widoczne cętkowanie znika krótko po narodzinach.

Zagrożenia i ochrona

W naturalnym środowisku aksis baweański nie ma naturalnych wrogów. Młode mogą być zagrożone przez ataki pytonów lub innych drapieżników, jednak nie zaobserwowano istotnego wpływu drapieżników na liczebność populacji. Ewentualne zagrożenie mogą stanowić zdziczałe psy.

Od 1979 roku obszar zamieszkiwany przez aksis baweański został objęty ochroną, tworząc rezerwat przyrody. W latach 1996-1997 szacowano liczebność dzikiej populacji na poziomie 300–400 osobników, a w niewoli doliczono się 200–250 sztuk.

Gatunek ten jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (załącznik I). W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zakwalifikowany do kategorii CR (krytycznie zagrożony wyginięciem). Główne zagrożenia to ograniczanie siedlisk spowodowane wycinaniem lasów na potrzeby rolnictwa oraz konkurencja ze strony gatunków obcych.

W warunkach niewoli aksis baweański rozmnaża się stosunkowo łatwo i nie ma dużych wymagań.