Akseli Gallen-Kallela, właściwie Axel Waldemar Gallén (urodzony 26 kwietnia 1865 w Pori, zmarły 7 marca 1931 w Sztokholmie) był fińskim malarzem, który stworzył serię obrazów inspirowanych fińskim eposem narodowym Kalevala.
Życiorys
Artysta przyszedł na świat w Pori (szw. Björneborg), w rodzinie mówiącej po szwedzku. Jego ojciec, Peter Gallén, był policjantem, a później rozpoczął własną praktykę prawniczą. Matka, Mathilda Wahlroos, będąca córką kapitana okrętu, zachęcała syna do rozwijania jego uzdolnień artystycznych. W wieku 11 lat Axél Gallén przeniósł się do Helsinek, gdzie rozpoczął naukę w szwedzkojęzycznej szkole. Od 1878 roku uczestniczył w dodatkowych zajęciach z rysunku, które organizowało Fińskie Towarzystwo Sztuki.
W 1884 roku osiedlił się w Paryżu, gdzie rozpoczął studia w Académie Julian i nawiązał przyjaźnie z fińskim malarzem Albertem Edelfeltem, norweskim artystą Adamem Dörnbergerem oraz szwedzkim pisarzem Augustem Strindbergiem. W tym czasie powstały jego znane dzieła, takie jak: Stara kobieta i kot (1885), Demasquée (1888), W saunie (1889).
W 1890 roku Axél Gallén ożenił się z Mary Heleną Slöör, z którą doczekał się dwóch córek: Impi Marjattę i Kirsti oraz syna Jormy. Żona artysty była jego modelką przy tworzeniu obrazu Madonna (1891) oraz tryptyku Mit Aino (1891). W trakcie podróży poślubnej do Karelii zaczął zbierać materiały do zilustrowania Kalevali.
Motywy z Kalevali pojawiały się w wielu jego pracach, co stanowiło wyraz jego patriotyzmu oraz związanych z tym nadziei i rozczarowań. Mimo że jego późniejsze dzieła miały silnie narodowy i patriotyczny charakter, jego styl ewoluował pod wpływem międzynarodowych trendów, szczególnie symbolizmu i francuskiego art nouveau. Tworzył również w stylu secesji.
Inspirowany karelską architekturą, Gallén zaprojektował i zlecił budowę domu w Ruovesi, w pobliżu Tampere w Finlandii. Budynek, znany jako Kalela, pełnił również funkcję jego pracowni i zapoczątkował fiński nurt w architekturze, znany jako architektura narodowego romantyzmu. W Kaleli artysta stworzył swoje najsłynniejsze dzieła, takie jak: Obrona Sampo (1895), Zemsta Joukahainena (1897), Bratobójstwo (1897), Matka Lemminkäina (1897), Klątwa Kullervo (1899). W 1913 roku powstała kolejna rezydencja jego projektu – willa w Tarvaspää w Espoo, która również pełniła rolę pracowni.
Podczas pobytu w Ruovesi artysta zaczął używać fińskiej wersji swojego nazwiska, a w 1907 roku oficjalnie zmienił je na Akseli Gallen-Kallela.
W 1900 roku Gallen-Kallela stworzył freski dla fińskiego pawilonu na Wystawie Światowej w Paryżu. Udział Finów w tej wystawie był manifestacją ich narodowej odrębności, a sam artysta zawarł w swoich freskach polityczne aluzje. W fragmencie pt. Ilmarinen orze pole żmij nadał kolorystykę odpowiadającą rosyjskim barwom narodowym. W Kalevali bohater Ilmarinen z powodzeniem wykonuje skomplikowane zadania. W 1928 roku Gallen-Kallela wraz z synem ponownie wykonał te same freski w Muzeum Narodowym.
W latach 1901-1903 Gallen-Kallela zdobił mauzoleum Sigrida Juséliusa w Pori techniką fresku. Prace te zostały zniszczone w pożarze w 1931 roku, jednak część malowideł została odtworzona przez syna artysty na podstawie jego szkiców.
W 1909 roku Gallen-Kallela wraz z rodziną udał się do Afryki, gdzie spędził dwa lata. W 1923 roku odwiedził Stany Zjednoczone, a w 1924 roku Meksyk. Do Finlandii wrócił w 1926 roku, wykonując kilka fresków na zlecenie Muzeum Narodowego oraz banku Kansallis-Osake-Pankki, a także kontynuując szkicowanie i pracując nad serią ilustracji do Wielkiej Kalevali.
Akseli Gallen-Kallela zmarł 7 marca 1931 roku w Sztokholmie, w drodze powrotnej z Danii do Finlandii, na zapalenie płuc.
Bibliografia
M. Wallis, 1974: Secesja. Wydanie II. Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
Linki zewnętrzne
Strona o artyście w kontekście Kalevali – wystawa w witrynie Biblioteki Uniwersyteckiej KUL. bukul.lublin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-08-25)].
Loading ...