Aksamitka wzniesiona (Tagetes erecta L.)
Jest to gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Inne nazwy, pod którymi można ją spotkać, to: aksamitka wzniesiona, szarańcza wzniesiona, szarańcza wielkokwiatowa oraz tagetes wzniesiony. Roślina ta pochodzi z obszarów Ameryki Środkowej oraz północnych części Ameryki Południowej. W licznych krajach świata jest szeroko uprawiana jako ozdobna roślina ogrodowa. Jej kwiaty są jadalne i często wykorzystywane jako dekoracja oraz aromatyczny dodatek do sałatek.
Morfologia
Pokrój
Jest to roślina jednoroczna, osiągająca wysokość od 45 do 75 cm, z wzniesionymi i rozgałęzionymi pędami.
Liście
Liście są pierzastodzielne i mają ząbkowane brzegi.
Kwiaty
Kwiaty mają barwę żółtą lub pomarańczową i występują w dużych, pojedynczo osadzonych na szypułkach koszyczkach kwiatowych. U typowych form średnica koszyczka wynosi do 7 cm, natomiast u odmian ozdobnych może osiągać nawet 10 cm. Aksamitka kwitnie od lata aż do pierwszych przymrozków jesiennych.
Owoce
Owoce to niełupki z łuseczkami na szczycie.
Uprawa
Roślina ta wymaga stanowisk w pełnym słońcu oraz żyznej, przepuszczalnej gleby. Rozmnaża się poprzez siew nasion do rozsadników na początku wiosny. Aby przyspieszyć kwitnienie, warto zakupić gotowe sadzonki, które były hodowane przez specjalistów w warunkach osłonowych. Aksamitki mogą być narażone na atak ślimaków, a w przypadku długotrwałych opadów deszczu mogą wystąpić problemy z szarą pleśnią (zaleca się stosowanie chemicznych środków ochrony roślin, takich jak opryski preparatami grzybobójczymi).
Związki czynne
Roślina, podobnie jak inne gatunki aksamitek, zawiera α-Tertienyl, który jest jednym z głównych składników biologicznie czynnych, a także wydzielany do gleby. W jej płatkach obecne są również karotenoidy (w zmydlonym wyciągu stwierdzono 93% przyswajalnych barwników, w tym 88% stanowiły izomery trans i cis luteiny oraz jej estry, a 5% to izomery trans i cis zeaksantyny; produkty utleniania luteiny stanowiły mniej niż 0,3%, co czyni ten gatunek najbogatszym źródłem luteiny), flawonoidy (w tym kwercetagetyna i kemferol oraz ich glikozydy), a także olejek lotny o zmiennym składzie, obecny w kwiatach i liściach.
Znaczenie w hinduizmie
Aksamitka, znana jako sayapatri, uważana jest za kwiat święty. W Nepalu, wyznawcy hinduizmu wierzą, że pomarańczowe kwiaty aksamitki są siedzibą bogini Taledźu. Kwiaty te są wykorzystywane do tworzenia girland, które są stosowane podczas festiwali religijnych w Nepalu.
Przypisy
Bibliografia
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4. Brak numerów stron w książce
- Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X. Brak numerów stron w książce
- Geoffrey G. Burnie i inni: Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
Loading ...