Akra (Krym)

Akra – starożytne miasto bosporańskie

Akra to historyczne miasto Greków bosporańskich, które znajdowało się w wschodniej części Krymu. Miasto to było jednym z tzw. małych miast bosporańskich i istniało od V wieku p.n.e. do IV wieku n.e.

Położenie

Ruiny Akry znajdują się na Półwyspie Kerczeńskim, nad Cieśniną Kerczeńską (w starożytności znaną jako Bospór Kimmeryjski), w okolicach współczesnej wsi Nabiereżnoje, około 3 km na północ od przylądka Takil, który jest najbardziej na południowy wschód wysuniętym punktem Półwyspu Kerczeńskiego. Ruiny leżą na mierzei oddzielającej niewielkie, przybrzeżne jezioro Janysz od brzegu morza, przy czym główna część miasta jest zanurzona w wodach jeziora i morza.

Starożytni o Akrze

Akra była wspominana przez wielu autorów starożytnych, którzy opisywali ją jako miasto (Pliniusz Starszy, Klaudiusz Ptolemeusz, Stefan Bizantyjski), osadę (Strabon) lub nawet wieś (Psudo-Arrian). Jej położenie geograficzne przyciągało uwagę starożytnych, ponieważ znajdowała się w najdalszym południowo-zachodnim punkcie Cieśniny Kerczeńskiej, w miejscu, gdzie brzeg Półwyspu Kerczeńskiego zakręca na zachód.

Poszukiwania miasta

O Akra mówiło się już w XVIII wieku w kontekście poszukiwań, a dwukrotnie ogłoszono jej odkrycie. Na początku XIX wieku odkryte ruiny, po przypadkowym znalezieniu przez rybaków kamiennej płyty z nazwą miasta w 1918 roku, okazały się bosporańskim miastem Kytaja (łac. Cytaea). Później odkryto także pozostałości innego starożytnego miasta, którym było Zefirion, wspomniane przez Pliniusz Starszego. W trakcie poszukiwań Akry natrafiono więc na dwa inne starożytne miasta.

Akra została przypadkowo odkryta przez ucznia Aleksieja Kulikowa, który w latach 1981–1982 znalazł tam 150 bosporańskich monet z IV wieku p.n.e. Podzielił się swoimi znaleziskami oraz dokładnym schematem miejsca z kerczeńskimi archeologami. Profesjonalne wykopaliska rozpoczęły się w 1982 roku.

Wykopaliska

Badania archeologiczne, zarówno naziemne, jak i podwodne, wykazały, że powierzchnia miasta wynosiła od 3 do 4 ha. W trakcie wykopalisk odkryto resztki murów obronnych z basztami, ślady zabudowy miejskiej, głębinową studnię, kamienną cysternę oraz pozostałości przystani morskiej z dwoma miejscami do zakotwiczenia okrętów. W odległości 600 m od współczesnego brzegu morskiego znaleziono fragmenty kamiennego falochronu, co wskazuje na walkę mieszkańców z wdzierającym się morzem. Mury miasta zaczynały się już na brzegu i ciągnęły w morze na odległość 150 m, ich szerokość wynosiła do 3 m, a baszty miały kwadratowy przekrój o boku do 7 m. Na stanowisku odnaleziono wiele przykładów starożytnej ceramiki (amfory), wyrobów ze złota, srebra i brązu, grotów strzał, fibul, sprzączek, części szkatułek i zamków oraz liczne monety bosporańskie (łącznie w latach 1981–2001 – 400 egzemplarzy). W kamiennej cysternie, położonej na głębokości 3,5 m i oddalonej o 300 m od brzegu, odkryto znakomitą kolekcję amfor (w tym z wyspy Chios i Heraklei Pontyjskiej) oraz czarnofigurową ceramikę starogrecką z IV wieku p.n.e., która często zachowała się w całości.

Opuszczenie miasta

Proces zatapiania Akry przebiegał stopniowo. Mieszkańcy podejmowali próby zatrzymania tego procesu, budując falochron, ale gdy to nie przyniosło efektów, przenieśli się w głąb lądu. Ostatecznie w IV wieku miasto zostało opuszczone.