Akord tristanowski

Akord tristanowski

Akord tristanowski to struktura dźwiękowa wykorzystana przez Richarda Wagnera w drugim takcie preludium (Vorspiel) do muzycznego dramatu Tristan i Izolda. Składa się z dźwięków f-h-dis1-gis1. Ten akord powstaje poprzez nałożenie na siebie dwóch motywów muzycznych (leitmotiv): motywu Tristana, który jest intonowany przez wiolonczelę, oraz motywu pragnienia miłości, granego przez obój. Z tego powodu częściej mówi się o zwrocie tristanowskim niż o akordzie tristanowskim.

Dramat muzyczny, ukończony w 1859 roku, w dużej mierze opiera się na zwrocie tristanowskim. Pojawia się on już na początku preludium pierwszego aktu i towarzyszy wszystkim częściom utworu. Akord ten ma niezwykle złożoną funkcję, generując napięcie, które można rozładować w niemal dowolny sposób. Stał się on nie tylko symbolem wagnerowskiej harmoniki, ale także kamieniem milowym w kierunku rozkładu systemu dur-moll. Najczęściej jest interpretowany jako alterowana subdominanta mollowa (w tonacji a-moll subdominantą mollową jest d-moll: d-f-a) z podwyższoną prymą (na dis) oraz dodaną sekstą wielką (tj. h), przy czym kwinta (a) jest opóźniona przez kwartę zwiększoną (gis). Można również rozpatrywać akord tristanowski jako dominantę wtrąconą do dominanty (w a-moll jest to H-dur: h-dis-fis) z obniżoną kwintą (na f) i septymą małą (a), opóźnioną przez sekstę wielką (gis). Istnieje jednak wiele innych interpretacji funkcji tego akordu.

Przypisy

Bibliografia

• Encyklopedia muzyki, Andrzej A. Chodkowski (red.), Krzysztof K. Baculewski, Warszawa: PWN, 1995, ISBN 83-01-11390-1, OCLC 830050846. Brak numerów stron w książce.
• Hermann Danuser, Tristanakkord, w: Die Musik in Geschichte und Gegenwart (MGG), Sachteil, tom 9 Sy-Z, 1998, s. 831-843.