Aklatang Bayan

Aklatang Bayan

Aklatang Bayan to filipińskie stowarzyszenie literackie, które powstało w 1910 roku z głównym celem wspierania języka tagalskiego. Przyczyniło się do jego standaryzacji oraz uznania za język narodowy Filipin. Stowarzyszenie to wpisało się w historię tagalskiej literatury, organizując pierwsze balagtasany w 1924 roku.

Historia i działalność

Aklatang Bayan zostało założone w 1910 roku w dzielnicy Tondo w Manili. Działało głównie do wybuchu II wojny światowej. Pierwszym przewodniczącym był Rosauro Almario, który w 1915 roku został zastąpiony przez Precioso Palmę. Od 1922 roku do swojej śmierci w 1947 roku organizacją kierował Julian Cruz Balmaseda. Było to jedno z wielu stowarzyszeń literackich, które powstały na archipelagu podczas amerykańskiego panowania, zwłaszcza w Manili i jej okolicach. Aklatang Bayan szybko stało się kluczowym elementem filipińskiego życia literackiego, przyciągając wpływowe i często zaangażowane politycznie osoby. Konkurowało głównie z powstałym w 1912 roku stowarzyszeniem Ilaw at Panitik, które reprezentowało tradycje tagalskiego romantyzmu. W 1935 roku pojawił się kolejny istotny konkurent, Kapisanang Panitikan, założony przez Clodualdo del Mundo oraz Alejandra G. Abadillę, reprezentujący modernizm.

Aklatang Bayan realizowało swój główny cel, jakim było wspieranie rozwoju języka tagalskiego i kultury, na wiele sposobów. Organizowało konkursy poetyckie, które w tamtych czasach skupiały się głównie na deklamacji poezji, a nie na prezentowaniu nowych utworów stworzonych na konkretne okazje. W rocznicę urodzin Francisco Balagtasa, znanego jako książę poetów tagalskich, członkowie stowarzyszenia odwiedzali wybrane miasta, organizując różnorodne wydarzenia kulturalne. Upamiętniało również inne znaczące postacie w tagalskiej literaturze, takie jak Marcelo H. del Pilar czy Andrés Bonifacio. Szczególnie w początkowym okresie swojej działalności Aklatang Bayan cieszyło się dużą popularnością, przyciągając tłumy na spotkania w miejscowościach takich jak Malolos (1913), Udyong (1914), Baliuag (1915), Meycauayan (1916) oraz Bigaa (1917).

Członkowie stowarzyszenia publikowali swoje wiersze, opowiadania, eseje i powieści w różnych tagalskojęzycznych czasopismach, takich jak Taliba, Ang Mithi, Pagkakaisa czy Watawat. Aklatang Bayan wspierało również poszukiwania nowych form twórczej ekspresji, szczególnie tych mocno osadzonych w filipińskim kontekście kulturowym. Zorganizowało między innymi pierwszy balagtasan, czyli rodzaj literackiej debaty poetyckiej, która zadebiutowała w 1924 roku.

Członkowie Aklatang Bayan aktywnie brali udział w dyskusjach i debatach wśród filipińskiej inteligencji początku XX wieku. W sporach z konkurencyjnym stowarzyszeniem Ilaw at Panitik przeważnie zajmowali bardziej tradycjonalistyczne i konserwatywne stanowisko. Nie wynikało to jednak z chęci ucieczki przed współczesnymi wyzwaniami ani z bezkrytycznego przyjmowania tradycji. Było to raczej wynikiem sprzeciwu wobec postępującej amerykanizacji oraz dążenia do promowania filipińskiego patriotyzmu. Aklatang Bayan chętnie nawiązywało do rewolucji filipińskiej. Z tego powodu organizacja aktywnie wspierała uznanie języka tagalskiego za narodowy język Filipin podczas Konwencji Konstytucyjnej w 1935 roku. Wysiłki te przyniosły oczekiwany rezultat 31 grudnia 1937 roku, kiedy prezydent Manuel Quezon ogłosił utworzenie narodowego języka opartego na tagalskim. Po ogłoszeniu niepodległości Filipin, w okresie, gdy Aklatang Bayan praktycznie zakończyło swoją działalność, język ten zaczął być oficjalnie nazywany językiem filipińskim.

Aklatang Bayan bywało czasami krytykowane jako stowarzyszenie zbyt elitarnym, mimo silnie akcentowanego etosu służby społeczeństwu. Wśród jego członków znajdowały się takie postacie jak Lope K. Santos, Carlos Ronquillo, Faustino Aguilar, Severino Reyes, Iñigo Ed. Regalado, Hermenegildo Cruz i Patricio Mariano.

Znaczenie

Aklatang Bayan zajmuje ważne miejsce w historii Filipin. Uznawane jest za pierwsze stowarzyszenie literackie w kraju, a jego znaczenie wykracza poza stworzenie podstaw strukturalnych dla rodzimych środowisk pisarskich i poetyckich. Twórcy skupieni w Aklatang Bayan odegrali kluczową rolę w standaryzacji języka tagalskiego, szczególnie w opracowywaniu ogólnie akceptowalnych zasad gramatycznych oraz reguł dotyczących współczesnej składni tagalskiej. Dzięki temu przyczynili się do ugruntowania centralnej roli tego języka w zróżnicowanym i wielokulturowym życiu społeczno-politycznym Filipin.

Przypisy

Bibliografia

Motoe Terami-Wada. Benigno Ramos and the Sakdal Movement. „Philippine Studies”. 36 (4), s. 427–442, 1988. Ateneo de Manila University. ISSN 2244-1638. (ang.).

Maria Louisa Torres Reyes. Modernity/Modernism in Philippine Literature. „Journal of Language and Literature”. 14 (1), s. 20–33, 2014. ISSN 2580-5878. (ang.).

Ma. Theresa Angelina Quintana Tabada. “Gendered space”: A study of newspaper opinion journalism as emergent and oppositional to the dominant culture in journalism. „Plaridel Journal of Communication, Media, and Society”. 19 (1), s. 27–53, 2022. ISSN 1656-2534. (ang.).

Jimmuel C. Naval. Ang Impluwensiyang Rizal sa Ilang Piling Anyo ng Panitikan at Pelikula sa Pagdaan ng Panahon.. „Daluyan: Journal ng Wikang Filipino”. 25 (1–2), s. 40–65, 2019. University of the Philippines – Diliman. ISSN 2244-6001. (tagalski).

Virgilio S. Almario. Ang Romantikong Imahinasyon ni Jose Corazon de Jesus. „Philippine Studies”. 18 (2), s. 299–322, 1970. Ateneo de Manila University. ISSN 2244-1638. (tagalski).

E. San Juan Jr.. Pagsubok sa Isang Mapagpalayang Pagkilala’t Pagtaya sa Sining ni Jose Corazon de Jesus /Project for an Emancipatory Recognition and Appraisal of Jose Corazon de Jesus’ Poetics. „Malay”. 26 (1), s. 36–59, 2013. De La Salle University. ISSN 2243-7851. (tagalski).

Institusyonalisasyon ng Araling Filipinas Pagtuturo, Pagsasaliksik, Paglalathala, at Pagpapalitang Akademiko. W: Bernadita Reyes Churchill: Pagbabalik, Pagbabantayog sa Filipino: Antolohiya ng mga Pilìng Saliksik sa Pandaigdigang Kongreso sa Araling Filipinas sa Wikang Filipino. Galileo S. Zafra, Apolonio B. Chua (red.). Maynila: Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining, Philippine Cultural Education Program, Komisyon sa Wikag Filipino, 2021. ISBN 978-621-450-049-9.

Paraluman S. Aspillera, Yolanda Canseco Hernandez: Basic Tagalog for Foreigners and Non-Tagalogs. Tokyo, Rutland, Singapore: Tuttle Publishing, 2007. ISBN 978-0-8048-3837-5.

Jesse Hernandez Liwag. DAR’S „Ako’y Mayroong Isang Ibon”. „Philippine Studies”. 45 (4), s. 539–559, 1997. Ateneo de Manila University. ISSN 2244-1638. (ang.).