Akiwa Eger

Akiwa Eger ben Mosze, znany także jako Eiger, a w wersji imienia: Akiba, Akiwe (urodzony 8 listopada 1761 roku w Eisenstadt jako Akiwa Güns, zmarł 12 października (13 tiszri) 1837 roku w Poznaniu), znany jako Akiwa Młodszy – był rabinem, specjalistą w dziedzinie halachy, wybitnym żydowskim uczonym oraz jednym z najznakomitszych talmudystów swojego czasu.

Życiorys

Akiwa Güns przyszedł na świat w 1761 roku (11 Cheszwan 5522 według kalendarza żydowskiego) w Eisenstadt, wówczas znajdującym się na terytorium Węgier, w rodzinie rabinackiej o renomowanej tradycji. Już od najmłodszych lat postrzegano go jako cudowne dziecko. Swoją edukację rozpoczął w jesziwie w Mattersdorfie, a następnie uczył się pod okiem swojego wuja, rabina Wolfa Eigera, w wrocławskiej jesziwie, przyjmując na cześć wuja nazwisko Eger.

Akiwa Eger był zdecydowanym przeciwnikiem chasydyzmu oraz ruchu reformowanego, który rozwijał się pod wpływem haskali. W 1791 roku objął stanowisko rabina w Mirosławcu, gdzie założył odnoszącą sukcesy szkołę talmudyczną i aktywnie uczestniczył w życiu publicznym zarówno miasta, jak i gminy żydowskiej.

W 1815 roku został rabinem w Poznaniu, gdzie pełnił swoją rolę aż do śmierci 12 października 1837 roku (13 tiszri 5598 według kalendarza żydowskiego). Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Głogowskiej. Jego następcą był jego syn, Salomon Eger.

W czasie II wojny światowej grób rabina, jak i cały cmentarz, został zniszczony. Na jego miejscu powstały pawilony Międzynarodowych Targów Poznańskich, a bezpośrednio na grobie zbudowano garaż. W czerwcu 2007 roku, z inicjatywy poznańskiej filii Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich oraz Eliakima Schlesingera, przewodniczącego londyńskiego Komitetu Ochrony Cmentarzy Żydowskich w Europie, rozpoczęto odbudowę cmentarza oraz grobu rabina. Rabinowi Egerowi oraz jego bliskim wystawiono stylizowane macewy z napisami w języku hebrajskim.

8 kwietnia 2008 roku miejsce znajdujące się przed Nową Synagogą w Poznaniu otrzymało nazwę na cześć rabina Egera. Inicjatywę tę podjęła poznańska filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP.

Twórczość

Akiwa Eger pozostawił po sobie ogromną spuściznę literacką, obejmującą wiele responsów oraz komentarzy do licznych traktatów Talmudu, a także do Miszny, Talmudu i Szulchan Aruch. W rękopisach znajdują się m.in. komentarze do kodeksu Majmonidesa, zbiór nierozwiązanych problemów talmudycznych oraz zbiór 300 reguł metodologicznych do Talmudu i orzeczeń:

Gilyon HaShas – notatki na marginesach Talmudu (pierwotnie nieprzeznaczone do publikacji)
Tosafot – komentarz dotyczący komentatorów Miszny, Obadiaha Bartenury i Yom Tova (jego komentarz Tosafot Jom-Tow)
Shu”t / שאלות – zbiór responsów
Hagahot / הגהות – dodatki do komentarzy Szulchan Aruch – Abrahama Gombinera i Davida Haleviego Segala (znanego jako Turei Zahav)
Drush VeChidush / דרוש וחידוש – komentarz do Tory i drushim wybitnych autorytetów talmudystów i halachików.
Shaalos U’Tshuvos / שו”ת איגר – dwutomowy komentarz do Tory

Rodzina

Akiwa Eger miał dwóch synów: Abrahama (1781–1853) oraz Salomona (1785–1852), rabina Kalisza, który w latach 1837–1852 był rabinem Poznania. Jego córka Sarel (1790–1832) była drugą żoną rabina Mosze Schreibera (1762–1839), znanego jako Chatam Sofer. Współczesnym krewnym Akiwy Egera jest Cwi Eiger, który mieszka w Petach Tikwie w Dystrykcie Centralnym Izraela.

Biografie / Wydawnictwa

Rabin Ya’akov Wershner napisał książkę pt. Życie i działania Rabina Akivy Egera (oryginalny tytuł: רבי עקיבא איגר חייו ופעולותיו), wydaną po raz pierwszy w 1934 roku w języku jidysz z okazji setnej rocznicy śmierci rabina Akivy Egera. Książka przetłumaczona na język hebrajski w 2009 roku zawiera pięć dodatków, wprowadzenie oraz biografię. Obecnie publikowana przez Jacob Yeruham Warshner Shd z Bene Berak w Izraelu.